اعاده حیثیت | چطور این کار را انجام دهید و روال حقوقی آن چگونه است

امروزه بسیار مرسوم شده است که با کوچک‌ترین اتفاقی که بین افراد رخ می‌دهد، بدون اینکه در حقیقت جرمی اتفاق افتاده باشد، اقدام به طرح شکایت کیفری در مراجع قضایی می‌شود. برای جلوگیری از این اتفاق ناگوار، حقوق‌دانان امکان اعاده حیثیت را پیش‌بینی کرده‌اند تا افراد قبل از هرگونه اقدام حقوقی، با مشورت از افراد آگاه، شکایت خود را طرح کنند. در این مطلب با مفهوم اعاده حیثیت در قانون و شرایط لازم برای استفاده از شکواییه آن آشنا خواهیم شد. برای کسب اطلاعات بیشتر با مشاوره حقوقی رایگان در ارتباط باشید.

آشنایی با مفهوم و موارد مختلف اعاده حیثیت

بنابر تعریف قانون اساسی حیثیت، جان، مال و حقوق افراد مصون از تعرض است و نمی‌توان آبرو، اعتبار، حیثیت و حقوق قانونی افراد را پایمال کرد.به همین خاطر اگر شخصی حقوق مادی و معنوی دیگران را زیر پا بگذارد و اموری را به آن‌ها نسبت دهد که طبق قانون جرم محسوب می‌شوند و از این طریق، آبروی کسی را لکه‌دار کند، بر اساس قانون شخصی که به او اتهام وارد شده است می‌تواند ادعای شرف یا اعاده حیثیت کند.

اگر شخصی ارتکاب یک جرم را به دیگری نسبت داده باشد و این امر با واقعیت مطابقت نداشته باشد، یا اگر علیه شخص دیگری مطالب کذب و دروغی بیان کرده باشد به نحوی که حیثیت و آبروی فرد را لکه‌دار کند، آن شخص می‌تواند با طرح شکایت از خود رفع اتهام کرده و تقاضای مجازات شخصی را نماید که مطالب واهی را علیه او مطرح کرده است.

در یکی دیگر از مفهوم‌های اعاده حیثیت گفته شده که گاهی علیه شخص در دادگاه حکمی صادر می‌شود که این حکم حیثیت متهم را زیر سوال برده و بعد مشخص می‌شود که قاضی اشتباه کرده است. در چنین مواردی طبق اصل ۱۷۱ قانون اساسی باید از متهم اعاده حیثیت شود. بر اساس این اصل، «هرگاه در اثر اشتباه قاضی در موضوع، حکم یا در تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر مادی یا معنوی متوجه کسی شود؛ در صورت تقصیر، مقصر طبق موازین اسلامی ضامن است و در غیر این صورت هزینه خسارت توسط دولت جبران می‌شود و از متهم اعاده حیثیت می‌گردد»؛ که این اعاده حیثیت در مهلت خاص می‌تواند به شکل عذرخواهی، جریمه نقدی یا روش‌های دیگر انجام شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با مشاوره حقوقی رایگان در ارتباط باشید.

اصول ۶۹۷ و ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی در مورد افترا و اعاده حیثیت

بر اساس اصل ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، هرکس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه‌ها یا نطق در مجامع یا به هر طریق دیگری، به کسی امری را صریحا نسبت دهد یا آن را منتشر نماید که طبق قانون، آن امر جرم به شمار می‌رود؛ ولی نتواند صحت آن مطالب را اثبات نماید، به مجازات محکوم می‌شود. این جرم را معمولا تحت عنوان افترا نام‌گذاری می‌کنند.

علاوه بر افترا (نسبت دادن ارتکاب جرم به دیگری)، در ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، جرم دیگری تحت عنوان جرم نشر اکاذیب وجود دارد که در صورت وقوع این جرم نیز، می‌توان علیه شخص شکایت کرد. بر اساس ماده مذکور، هر کسی که به قصد ضرررساندن به دیگری یا تشویش اذهان عمومی، به وسیله نامه، شکواییه، مراسلات، عرایض، گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا ، اکاذیب و مطالب دروغی را اظهار نماید یا با همان مقاصد، اعمالی را بر خلاف حقیقیت مستقیما یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی، تصریحا یا تلویحا نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق این جرم ضرر مادی یا ضرر معنوی به دیگری وارد شود، مشمول مجازات خواهد بود؛ ضمن اینکه در صورت امکان، باید اعاده حیثیت فرد صورت گیرد.

چگونه اعاده حیثیت کنیم؟

شخصی که قصد دارد علیه دیگری اعاده حیثیت کند، ابتدا باید شکواییه‌ای تنظیم و از دادسرا تقاضای رسیدگی کند. البته در حال حاضر برای طرح شکایت اعاده حیثیت، شاکی باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کرده و با ارائه اسناد و مدارک لازم، شکواییه خود را ثبت کند. پس از ثبت شکایت اعاده حیثیت در سامانه، این شکواییه به دادسرای صالح ارجاع می‌شود.

سپس مقامات دادسرا نسبت به شکایت رسیدگی مقدماتی را انجام می‌دهند و ممکن است پس از بررسی‌های اولیه، قرار منع تعقیب صادر کنند. این بدین معنا است که عمل متهم جرم نبوده و نمی‌توان اعاده حیثیت نمود. اما اگر شکایت را صحیح بدانند، آن را برای رسیدگی اصلی به دادگاه کیفری ارسال می‌کنند و در این شرایط قاضی دادگاه نسبت به شکواییه اعاده حیثیت رسیدگی و حکم صادر می‌کند.  وظایف و ویژگی‌های وکیل خوب در این زمینه را در مقاله وکیل کیفری لینک شده مطالعه نمایید.

مهلت اعاده حیثیت و خدمات مشاوران حقوقی در این زمینه

بر اساس ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی، در جرایم تعزیری قابل گذشت، هرگاه فرد متضرر از جرم در مدت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، شکایت نکند، حق شکایت کیفری از او ساقط می‌شود؛ مگر اینکه تحت سلطه متهم بوده یا به دلیلی خارج از اختیار، قادر به شکایت نباشد. بنابراین بهتر است که درخواست اعاده حیثیت در مدت زمانی معقول پس از نشر اکاذیب در دادسرا مطرح شود.

در این مطلب از سایت مشاوران حقوقی با مفهوم اعاده حیثیت، چگونگی پیگیری آن و مهلت اقدام به اعاده حیثیت آشنا شدیم. شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات تکمیلی و دریافت پاسخ سوالات خود، از مشاوره حقوقی رایگان، مشاوره تلفنی حقوقی و یا مشاوره حقوقی تلفنی آنلاین سایت ما استفاده کنید تا با اطمینان خاطر از اقدامات قانونی لازم برای اعاده حیثیت آگاه شوید.