در کشور ما، چک به یکی از ابزارهای محبوب و قدرتمند در انجام معاملات تبدیل شده است که در بسیاری از موارد، حتی به‌جای سفته و برات نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. این موضوع باعث شده است که برای نظام بانکی و سیستم اقتصادی کشور مشکلات متعددی ایجاد شود و چک‌های بسیار زیادی برگشت بخورند. به همین دلیل، دولت، دستگاه قضایی و بانک مرکزی برای مقابله با مشکلات ناشی از دسته‌چک، قوانین جدیدی را برای چک وضع نمودند که در این قوانین در نحوه صدور، دریافت و انتقال چک تغییرات قابل‌توجهی اتفاق افتاد. اگر می‌خواهید در مورد قانون جدید چک اطلاعات بیشتری کسب کنید در ادامه با ما همراه باشید.
ویژگی‌های قانون جدید چک چیست؟
مهم‌ترین تفاوت قانون جدید چک با قوانین قبلی این است که در این قانون، ثبت چک در سامانه «صیاد» الزامی است. این سامانه به معنای سامانه «صدور یکپارچه الکترونیکی دسته‌چک» است که هدف از ایجاد آن یکپارچه کردن فرایند صدور دسته‌چک‌ها بوده است. در این روش، تمام دسته‌چک‌های بانکی جدید ازنظر شکل و رنگ مشابه یکدیگر هستند. از سوی دیگر، در قوانین قبلی مرجع صدور دسته‌چک بانک‌ها بودند اما بر اساس قانون جدید، مرجع صدور دسته‌چک، بانک مرکزی است.
از سوی دیگر، در هنگامی‌که یک چک صادر می‌شود لازم است تاریخ سررسید و اطلاعات هویتی فرد ذینفع هم بر روی برگ چک و هم در سامانه صیاد ثبت شود. سپس ذینفع چک باید مطابقت اطلاعات روی چک را با اطلاعات موجود در سامانه تطبیق دهد و اگر مغایرتی میان آن دو نباشد روند قانونی صدور چک به اتمام می‌رسد. در مقابل، اگر میان اطلاعات روی چک و اطلاعات موجود در سامانه مغایرت وجود داشته باشد، فرد ذینفع می‌تواند با ذکر دلایل، گزینه عدم تایید را انتخاب کند تا چک به فرد صادرکننده بازگردانده شود.
از سوی دیگر، در قانون جدید چک احراز هویت هر دو طرف معامله باید تایید شود. این بدین معنی است که هویت هم صادرکننده چک و هم دریافت‌کننده چک باید مشخص شود تا روند قانونی صدور چک تکمیل گردد. این امر موجب شده است که دیگر امکان صدور چک در وجه حامل امکان‌پذیر نباشد. همچنین، لازم است بدانید برای هر فرد سقف اعتباری به‌منظور صدور چک در نظر گرفته شده است. درنتیجه افراد نمی‌توانند بدون حساب‌وکتاب چک صادر کنند. این امر می‌تواند در پیشگیری از صدور چک‌های برگشتی بسیار موثر باشد.
دسترسی به سامانه صیاد چگونه امکان‌پذیر است؟
از روش‌های مختلفی می‌توانید به سامانه صیاد دسترسی پیدا کنید. برای مثال، می‌توانید از موبایل بانک یا اینترنت بانک متعلق به بانک‌های مختلف استفاده کنید یا از اپلیکیشن‌های حوزه پرداخت استفاده کنید. همچنین لازم است این نکته را به یاد داشته باشید که برای ورود به سامانه صیاد از این برنامه‌ها لازم است از سیم‌کارتی استفاده کنید که به نام خودتان است. درنتیجه، تشخیص هویت شما در این صورت به مشکل نمی‌خورد.
آیا در قانون جدید چک، امکان انتقال چک وجود دارد؟
در قوانین قبلی این امکان وجود داشت که با پشت‌نویسی چک، آن را به دیگری انتقال دهید اما در قانون جدید چک، انتقال چک با پشت‌نویسی امکان‌پذیر نیست. درواقع، انتقال چک تنها از طریق ثبت در سامانه صیاد قابل انجام است که برای این کار لازم است اطلاعات مرتبط با انتقال و مشخصات دریافت‌کننده جدید چک را در سامانه ثبت کنید و پس از احراز هویت، این عملیات در سامانه صیاد تایید شود. پیشنهاد میکنیم با انواع چک بانکی و قوانین آن در مقاله لینک شده آشنا شوید.
فرایند برگشت زدن چک در قانون جدید چک چگونه است؟
در برخی مواقع ممکن است فرد صادرکننده چک، پول کافی در حساب خود برای تامین وجه چک نداشته باشد که در قانون قبلی، چنین شرایطی موجب می‌شد که چک درهرصورت برگشت بخورد اما در قانون جدید این شرایط تغییر کرده است. در قانون جدید، اگر مبلغ کافی در حساب فرد برای تامین وجه چک وجود نداشته باشد در ابتدا آنچه در حساب است به دارنده چک پرداخت می‌شود و مابقی آن از سایر حساب‌های فرد در همان بانک پرداخت می‌گردد.
بااین‌حال، اگر باز هم وجه چک تامین نشود سایر حساب‌های فرد در بانک‌ها و موسسات اعتباری دیگر پس از ۲۴ ساعت مسدود می‌شود. در این شرایط، فرد دارنده چک لازم است با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کند و درخواست خود را برای صدور اجراییه از دادگاه صالح ثبت کند. بنابراین، اگر حساب فرد تامین وجه نشود تمام حساب‌های او در بانک‌ها و موسسات اعتباری تحت تاثیر این مسئله قرار می‌گیرد.
در قانون جدید، مجازات صادرکنندگان چک برگشتی چیست؟
در قانون جدید چک، پس از اینکه فرد صادرکننده چک نتواند مبلغ چک را در حساب خود تامین کند تمام بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور از وضعیت حساب فرد مطلع می‌شوند و اگر تا ۲۴ ساعت وجه چک تامین نشود همه موسسات اعتباری و بانک‌ها موظف‌اند جریمه‌هایی را برای فرد صادرکننده چک در نظر بگیرند. برخی از این جریمه‌ها عبارت‌اند از:
- عدم امکان افتتاح حساب جدید توسط فرد
- عدم امکان صدور کارت بانکی جدید برای فرد
- عدم تمدید تاریخ اعتبار کارت بانکی
- مسدود شدن تمام حساب‌های فرد در بانک‌ها و موسسات اعتباری به میزان وجه چک
- ممنوع شدن پرداخت هرگونه تسهیلات یا ضمانت‌نامه به فرد
- عدم امکان ثبت چک جدید در سامانه صیاد
شرایط عدم برگشت خوردن چک در قانون جدید چک چیست؟
- بر اساس قانون جدید چک در صورت وجود سه شرط، چک برگشت نمی‌خورد که این شرایط عبارت‌اند از:
- وصول چک منوط به برآوردن شدن یک شرط است.
- در متن چک قید شده است که چک برای تضمین یا تعهد صادر شده است.
- چک مفقود شده یا به سرقت رفته است یا جعل شده است. همچنین، چک از طریق کلاهبرداری، خیانت در امانت یا جرایم دیگر به دست نیامده است. با صفر تا صد چک برگشتی و مجازات آن در قانون جدید و قدیم آشنا شوید.
در قانون جدید چک، نحوه رفع سوء اثر چک چگونه است؟
اگر فرد دارنده چک از فرد صادرکننده چک شکایت کند از تاریخ ابلاغ اجراییه، فرد صادرکننده ۱۰ روز فرصت دارد که موجودی حساب خود را برای تامین وجه، افزایش دهد. در غیر این صورت، قانون «نحوه اجرای محکومیت‌های مالی» برای فرد اجرا می‌شود. برای رفع سوء اثر چک، انجام اقدامات زیر الزامی است:
- واریز مبلغ کسری حساب برای تامین وجه چک
- ارائه لاشه چک به بانک
- ارائه رضایت‌نامه از دارنده چک که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده باشد
- ارائه نامه رسمی از سوی مرجع قضایی به بانک که در آن به پایان یافتن عملیات اجرایی چک اشاره شده باشد
- ارائه حکم قضایی به بانک که در آن مشخص شده باشد صاحب حساب تعهدی نسبت به چک ندارد
- گذشت سه سال از صادر شدن گواهی عدم پرداخت، درصورتی‌که این چک در دعوای حقوقی یا کیفری مطرح نشده باشد
درنهایت، وضع قانون جدید چک موجب می‌شود که صدور چک‌های بی‌محل به‌صورت قابل‌توجهی کاهش پیدا کنند زیرا در سیستم صیاد و چک‌های صیادی، هویت صادرکننده و دریافت‌کننده چک باید مشخص شوند. از سوی دیگر، مجازات بسیار زیادی برای افرادی تعیین شده است که چک بی‌محل صادر می‌کنند. بااین‌حال، همچنان در قانون جدید چک، شرط‌هایی وجود دارد که با توجه به آن‌ها، امکان برگشت زدن یا برگشت نزدن چک مشخص می‌شود. اگر با خواندن این مقاله، همچنان با ابهامات و سوالاتی در مورد قانون جدید چک روبرو هستید می‌توانید به‌صورت رایگان از سایت مشاوران حقوقی مشاوره حقوقی رایگان دریافت کنید و به‌این‌ترتیب به پاسخ سوالات خود برسید.
نظر دهید