صفر تا صد چک برگشتی و مجازات آن

چک برگشتی و کاهش میزان آن در کشور به یکی از چالش‌های مهم برای دولت، بانک مرکزی و قوه قضاییه تبدیل شده است. به همین دلیل، در قانون جدید چک مجازات بسیار گسترده‌ای برای فرد صادرکننده چک بی‌محل در نظر گرفته شده است تا از میزان صدور چک‌های بلامحل پیشگیری شود. اگرچه نمی‌توان صدور این چک‌ها را به صفر رسانید اما با سازوکارهای قانونی می‌توان تعداد آن‌ها را به‌صورت قابل‌توجهی کاهش داد. در ادامه با صفر تا صد چک برگشتی و مجازات آن در قانون جدید و قدیم آشنا می‌شوید. پیشنهاد میکنیم قبل از هر چیز با قانون چک آشنا شوید.

چک برگشتی چیست؟

چک برگشتی که به آن چک بلامحل یا بی‌محل نیز گفته می‌شود، چکی است که به هر دلیلی در بانک مبلغ آن تامین نمی‌شود و درنتیجه فرد دارنده چک نمی‌تواند وجه قیدشده بر روی چک را دریافت کند. به‌عبارت‌دیگر، اگر فردی چکی را صادر کند و در اختیار فردی دیگر قرار دهد اما فرد دارنده چک پس از مراجعه به بانک در تاریخ سررسید، نتواند مبلغ قیدشده بر روی چک را دریافت کند، به آن چک، چک برگشتی یا بلامحل گفته می‌شود. چک معمولا در موارد زیر برگشت می‌خورد:

• وجه کافی در حساب فرد صادرکننده چک وجود ندارد یا صاحب حساب، قسمتی یا همه موجودی حساب خود را برداشت کرده است.
• فرد صادرکننده چک با علم به اینکه حسابش مسدود است، چک صادر کرده است.
• فرد صادرکننده چک به بانک اعلام کرده است که مبلغ چک به دارنده چک تحویل داده نشود.
• چک به صورتی تنظیم شده است که بانک به علل متعددی ازجمله خط‌خوردگی، تطابق نداشتن امضا یا اختلاف در مندرجات روی چک، مبلغ آن را به دارنده چک پرداخت نمی‌کند.

راه‌های وصول چک برگشتی چیست؟

وصول چک برگشتی از دو راه کیفری و حقوقی امکان‌پذیر است که برای اینکه بدانید از کدام‌یک از این راه‌ها اقدام کنید لازم است بدانید شرایط مربوط به هر یک از راه‌های وصول چک برگشتی چیست.

وصول چک برگشتی از راه کیفری

مهم‌ترین شرط برای اینکه چک برگشتی از راه کیفری وصول شود این است که چک برای پرداخت در همان روز صادر شده باشد و درواقع، حکم پول نقد را داشته باشد. بنابراین، اگر تاریخ سررسید چک دو روز پس از صدور آن باشد، امکان رسیدگی کیفری به این چک وجود ندارد. به همین دلیل، باید تاریخ سررسید چک با تاریخ صدور آن یکسان باشد. بااین‌حال، در این شرایط، نیز وجود برخی شرایط می‌تواند مانع از رسیدگی کیفری به چک شود که این شرایط عبارت‌اند از:

• چک سفید امضا بوده است.
• چک به‌عنوان ضمانت صادر شده است.
• چک به‌صورت مشروط صادر شده است.
• تاریخ واقعی صدور چک با تاریخ درج‌شده بر روی آن متفاوت است.

از سوی دیگر، اگر همه شرایط رسیدگی کیفری به چک وجود داشته باشد یک نکته دیگر نیز در این میان حائز اهمیت است. برای اینکه بتوانید برای وصول کیفری چک اقدام کنید لازم است پس از گذشت شش ماه از صدور چک به بانک مراجعه کنید و اگر باز هم موجودی حساب کافی نبود چک را برگشت بزنید. سپس تا شش ماه بعد فرصت دارید در دادگاه کیفری علیه فرد صادرکننده چک شکایت کنید.

مشاوره تلفنی حقوقی رایگان

ثبت درخواست

وصول چک برگشتی از راه حقوقی

تا قبل از تصویب قانون جدید چک، مراحل رسیدگی دادگاه به چک برگشتی بسیار طولانی بود و این مسئله موجب می‌شد که افراد مدت زیادی را برای دریافت اجراییه دوندگی کنند اما در حال حاضر و با تصویب قانون جدید چک این مشکل تا حدود زیادی حل شده است.

بر طبق قانون جدید چک پس از اینکه چکی که دریافت کرده‌اید را برگشت می‌زنید و گواهی عدم دریافت را پرداخت می‌کنید می‌توانید بدون طی کردن مراحل دادگاه برای رسیدگی به پرونده اجراییه را از دادگاه دریافت کنید. بااین‌حال، به یاد داشته باشید که این زمانی میسر است که چکی که دریافت کرده‌اید چک صیاد باشد، چک مشروط یا برای ضمانت نباشد و کلاهبرداری، جعل یا سرقت اتفاق نیفتاده باشد. می توانید با انواع چک بانکی و قوانین آن آشنا شوید.

مجازات چک برگشتی چیست؟

اکنون‌که می‌دانید به صادرکننده چک برگشتی در چه شرایطی، مجازات کیفری داده می‌شود لازم است بدانید این مجازات به چه صورت است. مجازات چک برگشتی بسته به مبلغ چک متفاوت است که در ادامه با حالت‌های مختلف آن آشنا می‌شوید.

• اگر مبلغ چک برگشتی کمتر از یک میلیون تومان باشد، مجازات فرد، از یک روز تا سه ماه حبس متغیر است که البته بر طبق قانون جدید چک، فرد صادرکننده این چک حبس نمی‌شود و مجازات جایگزین برای او در نظر گرفته می‌شود.
• اگر مبلغ چک برگشتی یک تا پنج میلیون تومان باشد، مجازات فرد صادرکننده چک از سه ماه تا شش ماه حبس در نظر گرفته می‌شود.
• اگر مبلغ چک برگشتی بیشتر از پنج میلیون تومان باشد، فرد به مجازات حبس از شش ماه تا یک سال محکوم می‌شود.

از سوی دیگر، بر طبق قانون جدید چک، برگشت خوردن چک برای فرد صادرکننده جریمه‌های دیگری را نیز به دنبال دارد. به‌محض اینکه چک تامین وجه نشود بانک به شما ۲۴ ساعت زمان برای افزایش موجودی حساب می‌دهد. درصورتی‌که موجودی حساب شما افزایش پیدا نکند تمام حساب‌هایی که در بانک‌ها و موسسات اعتباری دیگر دارید به اندازه مبلغ چک مسدود می‌شود. از سوی دیگر، موارد زیر نیز تا زمانی که مبلغ چک تامین نشده باشد برای شما امکان‌پذیر نخواهد بود:

• افتتاح حساب جدید
• صدور کارت بانکی جدید
• تمدید تاریخ اعتبار کارت بانکی
• دریافت هرگونه تسهیلات یا ضمانت‌نامه
• ثبت چک جدید در سامانه صیاد

بنابراین، چه چک برگشتی شرایط کیفری داشته باشد و چه شرایط حقوقی، مجازات سنگینی برای آن در نظر گرفته شده است که موجب می‌شود تعداد چک‌های برگشتی کاهش پیدا کند. اگر در این زمینه باز هم سوالات یا ابهاماتی در ذهن شما وجود دارد می‌توانید از طریق سایت مشاوران حقوقی سوالات خود را مطرح کنید و به‌این‌ترتیب، به‌راحتی مشاوره حقوقی رایگان دریافت کنید.

درنهایت، میزان بسیار زیاد چک برگشتی به یکی از معضلات بزرگ برای سیستم اقتصادی کشور ما تبدیل شده است. به همین دلیل، در قانون جریمه‌های متعددی برای این چک‌ها در نظر گرفته شده است تا صدور چک‌های بلامحل کاهش پیدا کند. در صورت وجود برخی شرایط، چک برگشتی جنبه کیفری پیدا می‌کند و در سایر شرایط، جنبه حقوقی دارد که در هر کدام از آن‌ها مجازات چک بلامحل متفاوت است. اگر با مطالعه این مقاله، باز هم در مورد چک برگشتی و مجازات آن سوالاتی دارید پیشنهاد می‌کنیم از خدمات مشاوره حقوقی رایگان سایت مشاوران حقوقی بهره‌مند شوید و پاسخ سوالات خود را از متخصصان دریافت کنید.