مهریه چیست؟ و تحت چه شرایطی به زن تعلق می گیرد؟

به مجرد اینکه عقد نکاح میان زوجین خوانده شود، مرد متعهد به پرداخت مهریه ای است که از سوی دو طرف مورد توافق قرار گرفته و به صورت عندالمطالبه در زمه مرد است. مهریه مبلغی است که در اسلام به عنوان نماد صداقت و مهر مرد نسبت به زن مقرر شده است. مهریه عندالمطالبه است و به محض جاری شدن عقد، زن مالک مهریه بوده و می تواند هر گونه تصرفی در آن داشته باشد. با این حال، شرایطی وجود دارد که در صورت وجود آنها، مهریه به زن تعلق نمی گیرد. در ادامه این مقاله به شرح بیشتری از این موضوع که مهریه چیست؟ و در چه شرایطی به زن تعلق می گیرد، خواهیم پرداخت.

مهریه چیست؟

مهریه به مالی اطلاق می گردد که بعد از عقد نکاح میان زوجین به عنوان حق قانونی زن شناخته می شود و بر اساس شرع، عرف و قانون مرد موظف به پرداخت آن است. از مهریه با عناوینی مانند صداق، کابین، فرض و صداقیه نیز یاد می شود. مهریه نمایانگر احترام و محبت مرد نسبت به زن است که اغلب در قالب پول به وی پرداخت می شود.

مهریه از جمله حقوق مالی است که با ازدواج به زن تعلق می گیرد. بنا به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، زن به مجرد اینکه عقد نکاح خوانده شد، مالک مهریه شده و می تواند هر نوع تصرفی که می خواهد در آن داشته باشد. به عبارتی با وقوع امر ازدواج میان دو طرف، زن مالک مهریه می شود و هیچ مانعی نمی تواند این مالکیت را نقض کند.

با وجودی که در اغلب موارد، در موقع طلاق است که زن مهریه خود را طلب می کند، اما مطابق قانون، زن می تواند از لحظه وقوع ازدواج مهریه خود را طلب کند. در این میان، مسائلی از قبیل عدم تمکین زن، رابطه نامشروع از سوی وی و … نمی تواند استحقاق زن برای دریافت مهریه را نقض کند. با این حال در شرایطی ممکن است زن استحقاق دریافت مهریه را نداشته باشد. چنانچه در این مورد نیاز به مشاوره دارید و کسب اطلاعات بیشتر و راهنمایی های تخصصی از سوی وکلای خبره می تواند شما در رسیدن به نتیجه مورد نظر یاری کند، می توانید با موسسه مشاوره حقوقی در تماس باشید و از مشاوره حقوقی رایگان تلفنی این مرکز استفاده کنید.

مهریه می تواند عند المطالبه یا عندالاستطاعه باشد. عند المطالبه بودن مهریه به این معنی است که زن بعد از جاری شدن عقد نکاح مالک مهریه شده و می تواند در زمان دلخواه آن را مطالبه کند. در مواردی ممکن است زن و شوهر، شرایطی برای پرداخت مهریه تعریف کنند و آن را عند المطالبه یا عندالاستطاعه بخوانند، یا شرایطی مانند نقد و نسیه بودن یا تعیین شده یا تعیین نشده برای آن مقرر کنند.

اگر بنابه توافق زن و شوهر مهریه عندالاستطاعه باشد، یعنی پرداخت مهریه منوط به توان و استطاعت مالی مرد است و زن نمی تواند آن را هر لحظه مطالبه کند. در مهریه عندالاستطاعه، زن و مرد در مورد تعداد دقیق مهریه به توافق رسیده اند و تعداد مشخص مهریه در عقدنامه آورده شده است، ولی زن زمانی می تواند درخواست مهریه کند که بتواند استطاعت مالی مرد را برای پرداخت آن به اثبات برساند.

با این حال این حق برای زن محفوظ است که بتواند با موافقت همسر خود، مهریه را از حالت عندالاستطاعه به عند المطالبه تغییر دهد.

مهریه، پرداخت و دریافت آن امروزه موضوع اختلاف بسیاری از پرونده های قضایی در بخش خانواده است، بر همین اساس بهتر است افراد در مورد این مبحث، اطلاعات کافی و مشاوره های تخصصی دریافت کنند تا از اتلاف وقت خود در دادگاه های خانواده و همچنین صرف هزینه و انرژی جلوگیری کنند. برای این منظور توصیه می شود از مشاوره های وکلای مجرب غافل نشوید. موسسه مشاوره حقوقی، امکان دریافت مشاوره حقوقی رایگان به صورت حضوری و تلفنی را برای مراجعین خود در نظر گرفته است.

چه چیزهایی می توانند موضوع مهریه قرار گیرند؟

امروزه زوج های جوان، اقلام مختلفی را به عنوان موضوع مهریه قرار می دهند. با این حال، از دید قانون هر چیزی که بتواند مشمول مالیات شود، می تواند با توافق طرفین موضوع مهریه قرار بگیرد. در اغلب موارد برای حفظ ارزش موضوع مهریه در مقابل تورم، سکه بهار آزادی به عنوان مهریه قرار داده می شود. لازم به ذکر است که موضوع مهریه بایستی قابل ثبت و مشروع نیز باشد.

انواع مهریه

مهریه طبق یک تقسیم بندی به چهار نوع زیر تقسیم می گردد:

• مهرالسنه: مهرالسنه به مهریه حضرت زهرا اشاره دارد که ۵۰۰ درهم بوده است و چون این مقدار را پیامبر برای همه زنان و دختران خود در نظر می گرفته است از آن به مهرالسنه یاد می شود.
• مهرالمسمی: این نوع مهریه همانطور که از نامش پیداست، به مهری که در عقد ازدواج از آن نام برده می شود، اشاره دارد و میزان مالی است که بنا به توافق طرفین از آن به عنوان مهر در عقد نکاح نام برده شده است.
• مهرالمثل: مهر المثل نیز به نوعی از مهریه اشاره دارد که زن و شوهر در زمان نکاح، آن را تعیین نمی کنند و مقدار و موضوع آن پس از عقد نکاح با توافق زوجین تعیین می گردد. در این نوع از مهریه، اگر پیش از تعیین مهر، نزدیکی صورت گیرد، زن مستحق دریافت مهرالمثل خواهد بود.

مهرالمثل به مالی اطلاق می گردد که با توجه به شرایط و وضعیت خانوادگی زوجه تعیین می گردد. در اینجا ملاک تعیین مهریه بیشتر، میزان مهریه زن هایی با جایگاه خانوادگی و موقعیت شغلی مشابه است.

از سویی چنانچه مهریه در زمان عقد تعیین شده باشد و به دلایلی مانند مشمول مالیات نشدن و مشروعیت نداشتن موضوعیت آن، باطل اعلام شود، در حالی که بین زن و مرد رابطه نزدیکی واقع شده است، زن مستحق دریافت مهرالمثل خواهد بود.

• مهرالمتعه: این نوع مهریه زمانی اعمال می گردد که مهریه ای در زمان عقد نکاح معین نشده باشد و زوج پیش از نزدیکی بخواهد زوجه را طلاق دهد، در این صورت موظف به پرداخت مقدار مشخصی از مهریه به زوجه خواهد بود. میزان مبلغ تعیین شده در این مورد منوط به وضعیت مالی زوج است.

لازم به ذکر است که مهرالمتعه به عقد دائم تعلق می گیرد و شامل عقد موقت نمی شود. همچنین این نوع مهریه صرفا در صورت طلاق به زن تعلق خواهد گرفت و به زنی که همسرش فوت شده یا پیش از طلاق نزدیکی نداشته، تعلق نمی گیرد.

مهریه یکی از مباحث مهم و بسیار چالشی در پرونده های قضایی است. بسیاری از پرونده های قضایی با بحث مهریه در دادگاه ها در جریان هستند. اگر شما نیز درگیر پرونده مهریه هستید و نیاز به دریافت مشاوره حقوقی در این مورد دارید پیشنهاد می کنیم با وکلای مجرب ما در تماس بوده و از مشاوره حقوقی رایگان موسسه ما بهره مند شوید.

در چه شرایطی مهریه به زن تعلق می گیرد؟

با توجه به اینکه مهریه به محض انعقاد عقد متعلق به زن است و مرد بایستی آن را پرداخت نماید، بنابراین تنها شرط تعلق مهریه به زن، وقوع عقد ازدواج و توافق دو طرف در مورد آن است. با وقوع امر ازدواج مرد موظف به پرداخت مهریه خواهد بود و در صورت عدم تمکین نیز باز زن به عنوان مالک مهریه شناخته می شود و مستحق دریافت آن است.

به بیانی از زمان عقد مهریه به هر میزان که تعیین شده حق قانونی زن است و مرد صرفا با استناد به دلایل قانونی می تواند از پرداخت آن امتناع ورزد.

طبق قوانین مهریه، زن حتی بعد از فوت شوهر نیز می تواند از اموال وی درخواست دریافت مهریه کند. همچنین این حق برای زن محفوظ است که بخواهد بدون طلاق از همسر خود، مهریه خود را از وی مطالبه کند. طبق بند ب ماده ۲۲۶ قانون امور حسبی، مهریه از جمله دیونی است که در صورت درخواست زن، بایستی از ترکه متوفی به وی پرداخت شود. پیشنهاد میکنیم مقاله گرفتن مهریه از پدر همسر را مطالعه کنید تا اطلاعات لازم را در این بخش کسب کنید و همچنین در صورت داشتن هرگونه ابهام و راهنمای مشاوره حقوقی همراه شما خواهد.

مواردی مانند عدم تمکین زن و امتناع وی از انجام وظایف خود، اثبات ناشزه بودن زن و داشتن رابطه نامشروع و مواردی از این قبیل نمی تواند مانع از دستیابی زن به مهریه خود شود. بر این اساس، شما کاربر گرامی چنانچه در احقای حق خود برای دریافت مهریه به مشکلی برخورده اید و یا به منظور کسب نتیجه مورد نظر خود در دادگاه نیازمند دریافت مشاوره تخصصی هستید، می توانید با مشاوران حقوقی ما تماس بگیرید. به همین منظور موسسه مشاوره حقوقی برای متقاضیان خود امکان دریافت مشاوره حقوقی تلفنی رایگان فراهم آورده است.

در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟

همانگونه که پیشتر اشاره شد، جز به دلایلی که در قانون ذکر شده، مهریه در اصل متعلق به زن است. طبق قانون مدنی در شرایطی به شرح زیر، مهریه به زن تعلق نمی گیرد:

• در صورت بطلان عقد نکاح میان زوجین و عدم وقوع هر گونه نزدیکی میان آنها، مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد؛ به این دلیل که عقد نکاحی که به موجب آن مهریه بر ذمه مرد نهاده شده، باطل اعلام شده است. بنابراین در عقدی که باطل خوانده شده، زن نمی تواند ادعای دریافت مهریه را داشته باشد. ( باطل شدن عقد و قوانین حاکم بر آن )
• طبق ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، چنانچه به دلایلی عقد نکاح میان زوجین فسخ شود، همچنین هیچ گونه رابطه زناشویی میان زن و مرد برقرار نشده باشد، زن مستحق دریافت مهریه نخواهد بود؛ مگر اینکه علت فسخ نکاح، ناتوانی مرد در انجام عمل جنسی یا اصطلاحا عنن باشد که در این حالت، زن می تواند نصف مهریه خود را مطالبه کند.
• در صورتی که پیش از تعیین مقدار مهریه توسط زن و مرد، زن فوت کند و رابطه زناشویی نیز بین آنها رخ نداده باشد، مرد در این حالت ملزم به پرداخت مهریه نخواهد بود. اما چنانچه پیش از فوت میان زوجین رابطه زناشویی برقرار شده باشد، ورثه زن می توانند مهریه زن که از نوع مهرالمثل خواهد بود را مطالبه کنند.
• از مصادیق دیگر عدم تعلق مهریه به زن، طلاق در دوران نامزدی است. چنانچه زن و مردی در دوران نامزدی بخواهند از هم طلاق بگیرند؛ اگر در این حالت زن، همچنان دوشیزه باشد و باکره گی اش را از دست نداده باشد، به عبارتی رابطه زناشویی میان آنها رخ نداده باشد، زن این حق را دارد که نصف مهریه خود را طلب کند.

• طبق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، اگر مرد قبل از برقراری رابطه زناشویی، زن خود را طلاق دهد، زن می تواند نصف مهریه خود را مطالبه کند و اگر پیشتر، شوهر نصف مهر را پرداخت کرده باشد، می تواند درخواست استرداد مازاد از نصف مهریه را عینا یا مثلا داشته باشد.
• به موجب ماده ۱۰۸۸ قانون مدنی، اگر پیش از تعیین میزان مهریه و قبل از برقراری رابطه زناشویی، یکی از زوجین فوت کند، هیچ گونه مهری به زن تعلق نمی گیرد. در عقد دائم این امکان وجود دارد که زوجین بعد از عقد نکاح، میزان مهریه را تعیین کنند، با این حال، طبق این ماده، اگر پیش از تعیین مهر و قبل از نزدیکی، یکی از زوجین از دنیا برود، زن مستحق دریافت مهریه نخواهد بود.
• مطابق با ماده ۱۰۹۸ قانون مدنی، اگر عقد نکاح چه دائم چه موقت، باطل اعلام شود و پیش از بطلان عقد رابطه زناشویی میان زن و مرد برقرار نشده باشد، زن نمی تواند ادعای دریافت مهریه کند و اگر زوج قبلا مهریه ای پرداخت کرده می تواند درخواست استرداد آن را داشته باشد.

پیرامون این مبحث چنانچه به سوالاتی برخوردید و نیاز به دریافت مشاوره تخصصی داشتید می توانید با مشاوران مجرب ما تماس بگیرید. موسسه مشاوره حقوقی با استفاده از وکلای متخصص و مجرب در حوزه دعاوی مربوط به مهریه، آماده است مشاوره حقوقی رایگان به صورت تلفنی ارائه نماید.