یکی از قوانین دادگاه های مدنی کشور در رابطه با دعواهای حقوقی، اثبات درستی حق مدعیان از طریق دلایل محکم می باشد. یکی از این ادله ها شهادت و قسم دروغ بر علیه یک مدعی است. به اظهارات دور از واقعیت که توسط یک شخص بیان می شود دروغ می گویند. حالا این عمل یا قسم دروغ باشد یا شهادت دروغ. دروغ یک عمل زشت است که در تمام دنیا به عنوان یکی از بدترین خصایص انسان به حساب می آید. در دین اسلام هم دروغ یک کار حرام است و از گناهان کبیره به شمار می رود.
با وجودیکه در قانون کشور ما تمام اعمال مرتبط با شهادت دروغ و دروغ گویی جرم به حساب نمی آیند اما در بعضی مواقع شهادت دروغ جرم تلقی می شود. گاهی برای اثبات بی گناهی یا گناه کار بودن یک مجرم یا ثابت کردن یک عمل خلاف یا غیر آن، از شهادت یا همان قسم در دادگاه استفاده می شود که قوانین خاصی دارد. دادگاه می تواند شهادت دروغ را ثابت کند. زمانی که در قانون مجازات اسلامی برای اثبات یک جرم حادث شده یا نشده، فردی به شهادت دروغ متوسل شود، شامل مجازات و حتی قصاص نیز می شود و اگر یک نفر اقدام به شهادت دروغ کند که در نتیجه آن دادگاه بر اساس شهادت وی، رای صادر کند، در واقع فرد مرتکب جرم شده است و طبق قانون مجازات اسلامی، چنین افرادی، در شرایطی خاص بازخواست خواهند شد.
شهادت دروغ
یکی از جرائم عمدی شهادت در دادگاه است. زمانی که شاهد برای شهادت سوگند یاد می کند در واقع می داند که شهادت او ممکن است در نتیجه ی رای دادگاه تاثیر بگذارد. به همین دلیل، اگر فردی در شهادت دادن، حقیقت را پنهان کند و به دروغ شهادت بدهد، مرتکب جرم شهادت دروغ شده است.
زمانی شهادت دروغ جرم به حساب خواهد آمد که دارای شرایط زیر باشد:
در حالت اول، شهادت دروغ زمانی جرم است که در داخل دادگاه صورت بگیرد. مثلا، شهادت دروغ در مراجع انتظامی و کلانتری ها، جرم تلقی نمی شود. چون خارج از دادگاه است.
در حالت دوم، طبق ماده ۶۵۰ قانون مجازت اسلامی، اگر ادای شهادت در پیش قاضی یا مقامات دادگاه صورت گیرد شامل مجازات خواهد شد. شهادت دروغ زمانی ثابت می شود و جرم است که نزد مقامات رسمی دادگاه ثابت شود و آن ها شهادت دروغ را تایید کنند.
با این حال ممکن است در این مورد شبهات زیادی برای شما در موارد و موضوعات خاصی پیش بیاید که برای رفع و رجوع آنها بهتر است از مشاوره حقوقی استفاده کنید و با مراجعه به مراکز و موسسات حقوقی از مشاوره حقوقی رایگان ارائه شده توسط وکلای مجرب و با سابقه استفاده نمایید. با این حال با توجه به وضع محدودیت ها در شرایط خاص و یا عدم امکان مراجعه حضوری، مراجعین محترم می توانند جهت بهره مندی از وکلای متخصص و یافتن پاسخ به سوالات خود، از مشاوره حقوقی رایگان تلفنی که در مراکز حقوقی پیش بینی شده استفاده نمایند.
شرایط شاهد
طبق ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی شاهد شرعی باید این شرایط را داشته باشد:
- برابر با بند ۱ ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی، بلوغ به عنوان اولین شرط لازم برای شاهد در نظر گرفته شده است. در تبصره یک ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی، سن بلوغ برای پسران پانزده سال تمام و برای دختران نه سال تمام عنوان شده است.
- برابر با بند ۲ قانون مجازات اسلامی، شاهد باید از سلامت عقلی برخوردار باشد. طبق مصوبه بند ۱۷۸ اگر فرد مجنون در حال بهبودی است، شهادت او مورد قبول واقع می شود.
- برابر با بند ۳ ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی، شاهد باید با ایمان و دارای مذهب رسمی باشد. همچنین شاهد فقط می تواند به هم مذهب خود شهادت دهد.
- برابر بند ۴ ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی، شاهد باید عادل باشد.
- برابر با بند ۵ ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی و همچنین ماده ۱۳۱۴ قانون مدنی، شاهد باید طهارت مولد باشد یعنی از یک روابط و ازدواج شرعی بدنیا آمده باشد.
- برابر با بند ۷ ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی، نباید میان شاهد و طرفین دعوا خصومتی وجود داشته باشد. اگر بین شاهد و طرفی که علیه او گواهی داده است، دعوای حقوقی در جریان باشد یا در گذشته در جریان بوده است و هنوز دو سال از تاریخ صدور حکم آن نگذشته باشد، شهادت شاهد مورد قبول نخواهد بود.
- برابر بند ۶ ماده ۱۷۷ قانون اساسی یا تبصره ۲ ماده ۱۳۱۳ قانون مدنی کشور، اگر فرد در دعوا نفع شخصی داشته باشد، نمی تواند به عنوان شاهد در دادگاه حاضر شود.
- برابر با بند ۸ و ۹ ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی، شهادت افرادی که به شغل گدایی مشغول هستند، پذیرفته نیست.
این شرایط باید توسط قاضی تایید شود اگر فرد یکی از این شرایط را دارا نباشد تشخیص صلاحیت شهود بر عهده ی قاضی و دادگاه خواهد بود. برای اثبات شهادت دروغ راههای زیادی وجود دارد. رایج ترین روش، از طریق شکایت کیفری است. مثلا فردی که در اثر شهادت فرد دیگری زیان دیده است می تواند از طریق طرح شکایت کیفری اعاده حیثیت کند و ضرر و زیان های ناشی از قسم دروغ را جبران کند و راه دیگر، از طریق قاضی است.
برای شکایت از شهادت دروغ و نوشتن لایحه دفاعیه در این رابطه می توان با بهره گیری از مشاوره رایگان حقوقی و افراد متخصص در این زمینه، اقدام نمود. همچنین شاکی باید با ارائه مدارک معتبر از طریق دفاتر الکترونیک اقدام کند.
شرایط شهادت
شهادت باید شرایطی داشته باشد تا بتواند موثر واقع شود. در زیر به بیان این شرایط خواهیم پرداخت.
مطابق با ماده ۱۳۱۵ قانون مدنی، شاهد باید با یقین کامل و قطعیت شهادت بدهد، در صورتی که شهادت فرد با شک و تردید باشد شهادت مورد قبول نیست.
به موجب ماده ۱۳۱۶ شهادت باید مطابق با ادعا باشد. یعنی آن ادعا از طریق شهادت ثابت شود.
طبق ماده ۱۳۱۷ قانون مدنی شهادت شهود باید معنا و مفهوم یکسان داشته باشد. یعنی تمام شهود باید با اتحاد به یک موضوع یکسان شهادت اشاره کنند.
نکته: شهادت نزد سایر مقامات رسمی غیر قضایی که در قانون مشخص شده اند هم شهادت دروغ به حساب می آید که به چندین مورد آن اشاره می کنیم:
مطابق ماده ۴۹ قانون ثبت احوال اگر کسی در اداره ثبت احوال، به شهادت دروغ بگوید که کسی صاحب فرزندی شده است و باعث شود بر اساس این شهادت شناسنامه صادر شود، این شهادت دروغ شامل مجازات خواهد بود.
براساس بند ۲ ماده ۱۵ قوانین مربوط به ورود و اقامت اتباع خارجی در ایران، هرکسی به خاطر منفعت تحصیل و تابعیت گرفتن شهادت دروغ بدهد، مشمول مجازات خواهد بود.
براساس ماده ۱۰ قانون انحصار وراثت، شخصی که از مالی سهم نمی برد یا جزو ورثه است، اما با فریب یا شهادت دروغ مالی را بدون اطلاع ورثه از آن خود کرده است، کلاهبردار محسوب می شود، علاوه بر اینکه باید خسارات وارده را جبران کند مشمول مجازات شهادت دروغ نیز خواهد شد.
در این قسمت مطابق ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی در دعاوی مدنی (حقوقی)، توضیحات گسترده ای از کسانی که می توانند در انواع دعواهای حقوقی شهادت دهند را ارائه می دهیم.
الف: برای دعاوی زیر شهادت دو مرد عاقل و بالغ لازم است:
- مباحث مربوط به طلاق و انواع آن
- دعاوی اثبات مسلمان یا نامسلمان بودن
- مسئله بلوغ دختران و پسران
- وکالت
- وصیت
- جرح و تعدیل
- عفو از قصاص
ب: برای دعاوی زیر شهادت دو مرد و یا یک مرد عاقل و بالغ با دو زن لازم است:
- دین
- ثمن بیع (فروش مالی در ازای گرفتن پول)
- معاملات (تمام معاملات قانونی مانند ملک و خودرو و …)
- وقف
- اجاره
- وصیت به نفع مدعی
- غصب
- جنایات سهوی
ج: برای دعاوی زیر شهادت چهار زن، دو مرد یا یک مرد و دو زن لازم است:
- دعاوی که در آنها زنان اولویت داشته و دارای نقش اول هستند. از قبیل تولد فرزند و … .
د- گواهی دو مرد و یا یک مرد و دو زن برای اصل نکاح
- با اینکه شهادت در رای دادگاه مهم است اما قاضی مختار است آن را بپذیرد یا رد کند. زیرا ممکن است قاضی تشخیص دهد که شهادت، واجد شرایط قانونی نیست.
- ادای سوگند، مقدمه «شهادت» است و دادگاه می‌تواند با توجه به اهمیت مسئله فرد را مجبور به ادای سوگندهای مختلفی کند.
همانگونه که اشاره شد شهادت و قسم دورغ می تواند مشمول موارد و موضوعات مختلفی شود، بنابراین مهم است که متقاضیان در این مورد با اطلاعات کامل و جامع در جهت اثبات شهادت دروغ اقدام کنند، بر همین اساس موسسات حقوقی، خدمات مشاوره حقوقی رایگان در نظر گرفته اند که افراد فاقد شرایط مراجعه حضوری می توانند از مشاوره حقوقی تلفنی رایگان استفاده کنند.
مجازات شهادت دروغ
در این قسمت مطابق ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی در دعاوی مدنی (حقوقی)، توضیحات گسترده ای از کسانی که می توانند در انواع دعواهای حقوقی شهادت دهند را ارائه خواهیم داد.
مجازات قسم دروغ چیست؟
ضمانت اجرای شهادت دروغ در مواد قانونی پیش بینی شده است. این جرم، دارای دو دسته ضمانت اجرای حقوقی و ضمانت اجرای کیفری است. برای مثال، ماده ۶۵۰ قانون تعزیرات، این مجازات ها را برای جرم شهادت دروغ، در نظر گرفته است.
- هر کس دردادگاه نزد مقامات رسمی به دروغ شهادت بدهد، به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال پرداخت جزای نقدی محکوم خواهد شد.
- اگر شهادت دروغباعث شود برای یک فرد مجازاتی مانند دیه ( دیه شکستن استخوان)، حدود ( حد شرب خمر ) یا قصاص ( اعدام ) تعیین شود، برای کسی که شهادت دروغ داده نیز همان مجازات اعمال خواهد شد.
- براساس ماده ۲۵۹ قانون مدنی کشور، اگر شخصی به خاطر شهادت کذب یک نفر یا قصد و غرض شخصی دیگر بازداشت شده باشد، دولت موظف است در قبال وی جبران خسارت کند.
لازم است به این نکته اشاره شود که براساس قانون، اگر در دادگاه بر علیه یک نفر شهادت دروغ داده شود و برای او رأیی صادر شود و بعد ثابت شود آن شهادت دروغ بوده است، در این حالت، او می تواند براساس ماده ۲۷۲ قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای اعاده دادرسی کند.
طبق ماده ۶۴۹ و ۶۵۰ در دعواهای حقوقی یا جزایی شهادت دروغ شامل مجازات هایی است که در ادامه ذکر می شود:
- مطابق ماده ۶۴۹، هرکسی که در دعوای حقوقی یا جزایی شهادت دروغ یاد کند، به شش ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.
- مطابق ماده ۶۵۰، هر کسی نزد افراد رسمی دادگاه، اشهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس محکوم می شود و یا باید یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی پرداخت کند.
اثرات شهادت دروغ
- اگر در دعوایی که موضوع قصاص یا دیه در میان است، فرد شهادت دروغ یاد کند، به علاوه مجازات مربوط به قسم دروغ، مجازات های مربوط به دیه یا قصاص هم شامل وی خواهد شد. لازم به ذکر است که شهادت دروغ موجب بطلان حکم خواهد شد.
- شهادت دروغ موجب حکم است و هر حکمی که بر این اساس صادر شود، بلااثر است.
- در امور کیفری یکی از جهات درخواست تجدید نظر دروغ بودن شهادت شهود است.
- چنانچه شاهد پس از اتیان سوگند شهادت دروغ بدهد با احراز این موضوع برای دادگاه، مجازات سوگند و شهادت دروغ قابل جمع است. همچنین اگر شهادت دروغ در مورد حدود، قصاص یا دیات باشد، قاعده جمع مجازات‌ها برای شاهد اعمال می‌شود.
کلام آخر
اگر می خواهید از قسم دروغ شکایتی تنظیم کنید و پیگیر حکم آن در دادگاه باشید، باید به همان محلی که قسم دروغ در آن رخ داده است، مراجعه کنید.
همچنین، به عنوان شاکی، برای اثبات ادعای خویش مبنی بر دروغ بودن قسم یاد شده، باید دلایل کافی با مدارک و مستندات را به دادگاه ارائه کنید. اگر در جستجوی یک راه حل منطقی و اساسی برای حل مشکلات خود در مورد شهادت دروغ هستید، می توانید از مشاوره حقوقی تلفنی نیز کمک بگیرید.
نظر دهید