انحصار وراثت چیست؟

یکی از دغدغه‌های افراد بعد از مرگ یک عزیز، روند انحصار وراثت است. در انحصار وراثت مشخص می‌شود که اموال فرد متوفی در میان چه کسانی باید تقسیم شود و هر کس چقدر از اموال سهم دارد. درصورتی‌که با این فرآیند آشنا نباشید ممکن است انحصار وراثت برای شما کمی پیچیده باشد و در زمان برخورد با موانع، ندانید که چه کارهایی باید انجام دهید. به همین دلیل، قبل از شروع انجام کارهای انحصار وراثت لازم است در ابتدا بدانید که انحصار وراثت چیست ، چه مراحلی دارد و برای انجام آن چه مدارکی لازم است. در ادامه با این موضوع بیشتر آشنا می‌شوید.

انحصار وراثت چیست؟

انحصار وراثت روندی است که پس از فوت یک نفر، برای تعیین ورثه انجام می‌شود و از طریق آن مشخص می‌گردد که هر یک از ورثه از اموال و دارایی‌های فرد متوفی چقدر سهم می‌برند. درنتیجه این روند، گواهی انحصار وراثت صادر می‌شود که در آن همه ورثه و سهم‌الارث هر یک از آن‌ها مطرح شده است. درواقع، این فرایند به این دلیل انجام می‌شود که اموال و دارایی‌های فرد متوفی مورد سوءاستفاده قرار نگیرد و میان افرادی تقسیم شود که در این زمینه محق هستند. انحصار وراثت به دو نوع محدود و نامحدود تقسیم می‌شود که نوع آن بر اساس ارزش دارایی‌های فرد متوفی مشخص می‌شود.

اگر اموال و دارایی‌های به‌جامانده از فرد متوفی کمتر از ۵۰ میلیون تومان ارزش داشته باشد انحصار وراثت محدود نام دارد اما اگر اموال و دارایی‌های به‌جامانده بیشتر از ۵۰ میلیون تومان باشد انحصار وراثت نامحدود انجام می‌گیرد. اگرچه هزینه این دو نوع انحصار وراثت تفاوتی با یکدیگر ندارند اما ازنظر مدت‌زمان انجام با همدیگر متفاوت هستند. در انحصار وراثت نامحدود، یکی از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت، چاپ درخواست انحصار وراثت در روزنامه کثیرالانتشار است و به همین دلیل به زمان بیشتری نیاز دارد.

طبقه‌بندی وراث چیست؟

اکنون که می‌دانید انحصار وراثت چیست لازم است با طبقه‌بندی وراث آشنا شوید. این طبقه‌بندی تعیین می‌کند که چه افرادی از متوفی ارث می‌برند. وراث بر اساس نسبتی که با فرد متوفی دارند به سه طبقه تقسیم می‌شوند که در هر طبقه نیز دو درجه افراد وجود دارند. همچنین لازم است بدانید همسر فرد متوفی اگرچه در این طبقات نیست اما درهرصورت از فرد متوفی ارث می‌برد. در ادامه با طبقه‌بندی وراث آشنا می‌شوید.

• طبقه اول: پدر، مادر، فرزند (درجه اول)، نوه (درجه دوم)
• طبقه دوم: مادربزرگ، پدربزرگ، برادر، خواهر (درجه اول)، فرزندان برادر و خواهر (درجه دوم)
• طبقه سوم: عمو، دایی، عمه، خاله (درجه اول)، فرزندان عمو، دایی، عمه، خاله (درجه دوم)

چه مدارکی برای انحصار وراثت لازم است؟

تا اینجا با این موضوع آشنا شدید که انحصار وراثت چیست. اکنون لازم است بدانید برای انجام مراحل انحصار وراثت، چه مدارکی لازم است. مدارک لازم برای انجام انحصار وراثت و درنهایت، صدور گواهی انحصار وراثت عبارت‌اند از:

• استشهادیه محضری
• گواهی مالیات بر ارث
• اسناد و مدارک دارایی‌ها و بدهی‌های فرد متوفی
• گواهی فوت فرد متوفی
• شناسنامه فرد متوفی
• عقدنامه فرد متوفی
• شناسنامه و کارت ملی وراث
• وصیت‌نامه فرد متوفی (درصورتی‌که موجود باشد)
• اصل وکالت‌نامه (درصورتی‌که وجود وکیل)

مراحل انحصار وراثت چیست؟

اگر می‌خواهید بدانید انحصار وراثت چیست لازم است از مراحل آن نیز آگاه باشید. درخواست انحصار وراثت و صادر شدن گواهی آن مانند هر کار حقوقی دیگری پیچیدگی‌های خود را دارد و برای طی شدن آن، اقدامات مختلفی لازم است. در ادامه با مراحل انحصار وراثت آشنا می‌شوید.

تهیه و پر کردن فرم انحصار وراثت

اولین مرحله از انحصار وراثت این است که فرم مخصوص آن را از شورای حل اختلاف دریافت کنید و سپس آن را تکمیل کنید. لازم است برای دریافت این فرم به شورای حل اختلاف آخرین شهر محل زندگی فرد متوفی مراجعه کنید. سپس در این فرم، ورثه و نسبتشان با فرد متوفی را مشخص می‌کنید. فرم تکمیل‌شده را نگه می‌دارید و پس از اینکه سایر مدارک را آماده کردید دوباره به شورای حل اختلاف برمی‌گردید. برای تهیه کردن این مدارک، انجام مراحلی که در ادامه مطرح می‌شوند ضروری است.

تایید ورثه

در این مرحله لازم است همراه با دو شاهد و همراه با مدارک زیر به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید:

• فرمی که از شورای حل اختلاف دریافت کردید
• گواهی فوت متوفی
• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی همه وراث

پس از اینکه شاهدان شهادت‌نامه را امضا کردند ورثه تایید می‌شوند. سپس دفتر اسناد رسمی برگه‌ای با عنوان استشهادیه مخصوص گواهی انحصار وراثت را در اختیار شما قرار خواهد داد. این استشهادیه یکی از مدارک مهمی است که بعدا لازم است به شورای حل اختلاف بدهید.

تعیین مالیات بر ارث

در این مرحله لازم است فهرستی از تمام اموال منقول و غیرمنقول فرد متوفی آماده کنید و سپس برای تعیین مالیات بر ارث به اداره مالیات مراجعه کنید. بر اساس این موضوع که هر وارث چه نسبتی با فرد متوفی دارد مالیات بر ارث او مشخص می‌شود. در این مرحله، بدهی‌های مربوط به فرد متوفی نیز لازم است پرداخت شود.

مراجعه مجدد به شورای حل اختلاف

پس از اینکه مراحل بالا طی شد و مدارک آماده شد لازم است به همراه مدارک، مجددا به شورای حل اختلاف مراجعه کنید. مدارکی که ضروری است همراه خود داشته باشید عبارت‌اند از:

• فرم مخصوصی که در دفتر اسناد رسمی امضا و تایید شد
• اصل و کپی شناسنامه همه ورثه
• عقدنامه فرد متوفی
• گواهی فوت فرد متوفی
• گواهی مالیات بر ارث
• دادخواست انحصار وراثت
• وصیت‌نامه فرد متوفی (درصورتی‌که موجود باشد)

رسیدگی شورای حل اختلاف به دادخواست انحصار وراثت

از این مرحله کارها بر عهده شورای حل اختلاف است. مرجع قضایی پس از بررسی مدارک و فرم‌ها، دادخواست انحصار وراثت را در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار منتشر می‌کند تا اگر فرد متوفی وارث دیگری دارد با مشاهده آگهی به شورا مراجعه کند. اگر پس از گذشت یک ماه از انتشار آگهی، فردی به دادخواست اعتراض نکرد گواهی انحصار وراثت صادر می‌شود.

به‌طورکلی دو گروه از افراد می‌توانند به دادخواست انحصار وراثت اعتراض کنند. دادستان ممکن است مطرح کند که فرد متوفی وارثی ندارد یا ممکن است فردی ادعا کند که نام او باید در فهرست وراث باشد. اگر از طرف یکی از این دو گروه افراد، اعتراض صورت گیرد جلسه رسیدگی به پرونده تشکیل می‌شود.

تقسیم ارث

وقتی گواهی انحصار وراثت را در دست دارید می‌توانید برای تقسیم اموال و دارایی‌های فرد متوفی اقدام کنید. مراجعه به بانک برای برداشت از حساب فرد متوفی نیازمند این گواهی است. ازآنجایی‌که برای تقسیم اموال، همه وراث باید حضور داشته باشند و این مسئله می‌تواند وقت‌گیر باشد، شما می‌توانید به یکی از وراث وکالت رسمی و محضری دهید تا مسئولیت تقسیم اموال و دارایی‌ها را به عهده گیرد.

هزینه و مدت‌زمان انحصار وراثت چقدر است؟

اکنون که می‌دانید انحصار وراثت چیست ممکن است این سوال به ذهنتان رسیده باشد که انحصار وراثت به چقدر هزینه و زمان نیاز دارد. هزینه انحصار وراثت در درجه اول به این موضوع بستگی دارد که برای انجام آن می‌خواهید وکیل داشته باشید یا خیر. درصورتی‌که وکیل اختیار کنید بدیهی است که هزینه انحصار وراثت به‌مراتب بیشتر می‌شود و میزان آن، بستگی به پیچیدگی‌ها و موانع پرونده دارد. به‌طورکلی، هزینه انحصار وراثت ۲۰۰ هزار تومان است که لازم است آن را در دفتر خدمات قضایی پرداخت کنید.

از سوی دیگر، برای مدت‌زمان انحصار وراثت نمی‌توان زمان دقیقی را تعیین کرد. بااین‌حال، اگر انحصار وراثت نامحدود باشد حدود یک تا دو ماه طول می‌کشد که گواهی انحصار وراثت صادر شود و بتوانید اموال را تقسیم کنید. همچنین، در این مورد نیز پیچیدگی‌ها و موانعی که در پرونده وجود دارند نیز می‌توانند بر مدت‌زمان لازم برای انحصار وراثت تاثیر بگذارند.

درنهایت، در این مقاله با این موضوع آشنا شدید که انحصار وراثت چیست و چه مراحلی دارد. اگرچه این فرایند زمان‌بر است اما اگر در کنار آن مشاوره حقوقی تلفنی دریافت کنید یا وکیل داشته باشید مطمئنا انحصار وراثت برای شما آسان‌تر و با دردسرهای کمتری انجام خواهد شد. همچنین، مهم است که قبل از انجام مراحل، آگاهی خود را از این فرایند بالا ببرید و مدارک را نیز به‌درستی تهیه کنید. شما می توانید برای دریافت مشاوره حقوقی رایگان با ما همراه باشید.