یکی از دغدعه ها و مشکلات افراد جامعه مربوط به مسائل مالی میشود که مهم ترین آن به چک برمیگردد. اگر دچار ابهام و سوال و مشکل در این زمینه هستید نباید بدون آگاهی وارد شوید اما با توجه به همه گیر بودن این موضوع افراد توانمندی میتوانند به شما مشاوره و در این راه کمکتان کنند. مسئله چک به قدری مهم و پیچیده است که قانون های زیادی تصویب شده و یا تغییر میکند به همین جهت می گوییم بدون اطلاعات کافی و اطلاعات به روز وارد هیچ مسئله ی مالی نشوید. اگر دسته چک دارید و یا قصد دارید تهیه کنید ، ابتدا با این مقوله آشنا شوید که چک چیست و با انواع آن آشنا شوید، کدام نوع چک بیشتر به کار شما مربوط می شود؟ قوانین مربوط به گرفتن دسته چک ، صدور چک و نقد کردن آن ، نحوه نوشتن چک های جدید و کلی مسائل دیگر وجود دارد که ابتدا باید بدانید و بعد اقدام کنید ، چک برگشتی متاسفانه موضوعی نیست که آسان از کنار آن عبور کرد و ممکن است در ادامه ی راه و کار، شما را با مشکل مواجه کند.
به عبارت دیگر، چک راهی است که به بانک میگوید پول را از حساب بانکی به شخص دیگری یا به حساب بانکی شخص دیگری منتقل کند. امروزه استفاده از چک بسیار فراگیر شده و قوانین جدیدی برای صدور و دریافت چک در کشور وضع شدهاند. یکی از راه هایی که میتوانید سوالات خود را پاسخ دهید ، مشاوره حقوقی تلفنی این مجموعه است که به صورت رایگان در اختیار شما قرارداده شده تا هر چه بیشتر مسائل و دعاوی مربوط به چک را کاهش دهیم.
چک چیست؟
چک یک سند تجاری است که در برگه خاصی نوشته شده و به جای پول نقد استفاده میشود. ایده اصلی اختراع چک در این است که تلاش دشوار و ناامن برای جابجایی مقادیر زیادی پول نقد بین دو نفر از بین برود. چک به صورت کاغذی توسط بانک چاپ میشود تا به صاحب حساب (پرداخت کننده) برای استفاده ارائه شود. پرداخت کننده چک را مینویسد و آن را به گیرنده میدهد، سپس گیرنده چک را به بانک یا مؤسسه مالی دیگر میبرد تا آن را نقد کند.
استفاده از چک به دو یا چند طرف اجازه میدهد تا بدون نیاز به مبادله واقعی وجوه نقد، معامله پولی انجام دهند. در عوض، مبلغی که چک برای آن نوشته شده است، جایگزین پول فیزیکی به همان میزان میشود. چک معمولاً به عنوان یک روش امن برای وجه پول نسبت به پول نقد در نظر گرفته میشوند، به خصوص زمانی که مبالغ زیاد باشد. اگر چک مفقود یا دزدیده شود، شخص ثالث نمیتواند آن را نقد کند زیرا گیرنده وجه تنها کسی است که میتواند چک را مذاکره کند. برای شناخت بیشتر چک میتوانید از مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید.
انواع چک بانکی
چکها را میتوان براساس مشخصات خاصشان به انواع زیر تقسیم کرد:
۱- چکهای بانکی معمولی
چکهای معمولی در واقع همان چکهایی هستند که با درخواست کتبی در هنگام افتتاح حساب جاری در بانک به مشتری داده میشوند. چک معمولی رایجترین نوع چکی است که در ایران مورد استفاده قرار میگیرد و به فرد اجازه میدهد تا مبلغ درج شده در چک را از حساب خود برداشت کند یا به حساب شخص دیگری واریز نماید. صادرکننده چک از این ویژگی برای صدور مبلغی از حساب جاری خود برای دارنده یا گیرنده استفاده میکند.
برای نقد این چکها باید به یکی از شعب بانک صادر کننده چک مراجعه کنید. به عنوان مثال، اگر چک توسط بانک ملت صادر شده باشد، باید برای نقد آن به یکی از شعب بانک ملت مراجعه نمایید. توجه داشته باشید که در این نوع چک در صورتی که موجودی صاحب حساب کافی نباشد نمی توانید وجه خود را دریافت کنید و تنها تضمین این نوع چک اعتبار شخص صادر کننده آن میباشد. این موضوع در قانون صدور چک نیز آمده است.
۲- چکهای تایید شده
چک تایید شده چکی است که از طرف متولیان بانکها به حساب جاری شان صادر میشود و پرداخت آن به تأیید بانک میرسد. بنابراین میتوان گفت تفاوت این نوع چک با چک معمولی در این است که در چکهای تایید شده ضمانت پرداخت بیشتری وجود دارد و در واقع دارنده چک از نقد شدن مبلغ آن اطمینان دارد .
داشتن این چک به این معناست که در صورتی که صادرکننده ان نتواند مبلغ درج شده را پرداخت کند، بانک آن را پرداخت مینماید. برای صدور این نوع چک پس از اینکه صاحب حساب چک را برای شخص دیگری نوشت، بانک این مبلغ را از حساب وی کسر میکند و در واقع این مبلغ در حساب شخص مسدود میشود. این باعث میشود چک تایید شده ایمنتر از چک معمولی باشد. زیرا در این نوع چک، بانک تایید میکند که شخص به میزان مندرج در چک، وجه نقد در حساب خود دارد.
۳- چکهای تضمینی
چک تضمینی چکی است که به درخواست مشتری توسط بانک صادر شده و پرداخت آن توسط بانک تضمین میشود. برای صدور چک تضمینی نیازی به داشتن دسته چک ندارید. در عوض، فرد میتواند با مراجعه به بانکی که در آن حساب دارد، برای این نوع چک اقدام کند. در چکهای تضمینی، دریافت وجه برای گیرنده توسط بانک تضمین میشود.
به این ترتیب حتی اگر پول کافی در حساب صادرکننده چک نباشد، امکان نقد شدن چک در تمامی شعب بانک صادرکننده وجود خواهد داشت. این نوع چکها مسدود یا توقیف نمی شوند و حتی در صورت فوت صادرکننده چک، این نوع چک همچنان معتبر و قابل وصول است. تفاوت مهم چک تضمینی با چک تایید شده در این بوده که در چک تضمینی، صادرکننده چک خود بانک است، اما در چکهای تایید شده، شخص صاحب حساب صادر کننده چک خواهد بود.
۴- چک بین بانکی
نوع دیگر چک، چک بین بانکی است. چک بین بانکی چکی است که برای سایر بانکها صادر میشود. در این نوع چک امکان دریافت وجه نقد وجود ندارد. در عوض، بانک صادرکننده پول را به حساب شخص در بانک دیگری واریز میکند. توجه داشته باشید که صدور این چک در وجه حامل ممنوع است.
فقط کافیست به بانکی که در آن حساب دارید مراجعه کنید تا چک بانکی شما توسط بانک عامل صادر شود. این نوع چک معمولاً برای خریدها و معاملات بزرگ استفاده میشود و نسبت به چکهای معمولی مزایای بیشتری به همراه دارد. فراموش نکنید که پرداخت توسط بانک انجام میشود.
۵- تراول چک (چک مسافرتی)
تراول چک یکی دیگر از چکهای بانکی است که مسافرانی که قصد سفر به خارج از کشور دارند از آن استفاده میکنند. استفاده از این نوع چک جایگزین بسیار خوبی برای پول نقد است. این نوع چک در تمامی شعب بانک صادرکننده قابل پرداخت است.
برای استفاده از این چک، فرد باید امضای دیگری در بالای چک بگذارد تا بتواند از آن استفاده کند. این امضا باید در حضور بانک انجام شود تا بانک بتواند امضا را با اولین امضای شخص مطابقت دهد. فقط در صورت تایید امضا آن مبلغ توسط بانک پرداخت میشود. بهتر است برای بررسی انواع چک از مشاوره حقوقی استفاده کنید.
چک برای حامل چیست؟
اگر چک بانکی روی وجه حامل نوشته شده باشد، هرکسی که چک را در دست دارد و در واقع دارنده چک میباشد، میتواند به بانک مراجعه کرده و چک را نقد کند. البته طبق قانون جدید که در سال ۱۳۹۹ تصویب و اجرا شد، صدور چک در وجه حامل در دسته چکهای جدید ممنوع بوده و چک باید به نام مشخص صادر شود.
چک برگشتی چیست؟
گاهی ممکن است چک شما وصول نشده یا به عبارتی چک بی جا صادر شده باشد. در صورتی که پول کافی برای دریافت چک در حساب صادرکننده آن نباشد، چک به بانک برگشت داده میشود و به آن چک برگشتی میگویند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و
چک سفید امضا چیست؟
چک سفید امضا چکی است که شخص آن را امضا کرده اما مبلغی روی آن ننوشته است. این نوع چک بیشتر به صورت تضمینی داده میشود و نشان میدهد که صادرکننده چک به شخص دریافت کننده آن اطمینان کامل دارد. برخی از چکهای سفید حتی امضا، تاریخ و نام دارنده را ندارند که این میتواند دردسرساز باشد.
شخصی که چک سفید امضا دارد، ممکن است از آن سوء استفاده کند و مبلغی را روی آن بنویسد و برای وصول به بانک ببرد. توجه داشته باشید که سوء استفاده از چک سفید امضا، خیانت در امانت محسوب میشود و طبق اصل ۶۷۳ قانون اساسی هر فردی از چک سفید امضا سوء استفاده کند، به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.
نحوه نقد کردن چک در بانک
با توجه به سوء استفادههای متعدد از چک، قوانین جدید چک تا ۲۰ دی ماه ۱۳۹۶ تصویب و اجرا شدند و بر اساس این قوانین جدید، کلیه فرآیندهای صدور، دریافت و حتی انتقال چک باید در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شوند، در غیر این صورت چک قابل وصول نخواهد بود. همچنین از ابتدای سال ۱۴۰۰ یک دسته چک جدید با حداکثر اعتبار سه سال از زمان وصول در اختیار مشتریان قرار گرفته است.
این دسته از چکها دارای شناسه منحصر به فرد ۱۶ رقمی هستند و این عبارت برای آنها نوشته شده است: «تاریخ صدور این چک تا … معتبر است». برای نقد شدن چک در بانک باید اصل چک و اصل کارت ملی خود را به همراه داشته باشید. همچنین طبق قوانین جدید باید اطلاعات چک را در سامانه صیاد ثبت کنید. بنابراین مراحل وجه چک در بانک به شرح زیر خواهند بود:
- ابتدا صادرکننده باید اطلاعات چک شامل مبلغ، تاریخ و هویت گیرنده را در سامانه شکارچی ثبت کند.
- سپس گیرنده نیز باید به سامانه صیادی مراجعه و با ارسال شناسه منحصر به فرد به سامانه پیامکی ۷۰۱۷۰۱ یا با مراجعه به استعلام وضعیت چک صیادی از وضعیت چک و اعتبار دارنده آن مطلع شود.
اعتبار دارنده چک با استفاده از رنگهای زیر طبقه بندی میشود:
| رنگ سفید | شخص صادرکننده چک سابقهای از چک برگشتی ندارد. |
| رنگ زرد | صادرکننده دارای چک برگشتی یا حداکثر ۵۰ میلیون ریال بوده است. |
| رنگ نارنجی | صادرکننده چک ۲ تا ۴ فقره چک برگشتی یا مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال داشته است. |
| رنگ قهوهای | صادرکننده دارای ۵ تا ۱۰ فقره چک برگشتی و یا دارای تعهد برگشتی ۵۰۰ میلیون ریالی است. |
| رنگ قرمز | صادرکننده چک بانکی بیش از ۱۰ فقره چک برگشتی دارد و یا متعهد به استرداد مبلغی بیش از ۵۰۰ میلیون ریال است. |
نکات مهم هنگام صدور چک
برای اینکه هنگام صدور چک مشکلی پیش نیاید، بهتر است مواردی را همیشه در نظر بگیرید. اولین نکته برای صدور چک بانکی این است که متن چک را خودتان و با خودکار بنویسید و هرگز نوشتن متن را به دیگری واگذار نکنید، حتی اگر آن شخص برای شما بسیار قابل اعتماد باشد. نکته دیگر این بوده که حتما تمام قسمتهای چک را پر کنید و بعد از نوشتن مبلغ ذکر کنید که بابت این پول چه چیزی به طرف مقابل میپردازید. این امر احتمال سوء استفاده از چک را کاهش میدهد.
برای اطمینان بیشتر و جلوگیری از سوء استفاده احتمالی روی مقدار نوشته شده چسب بچسبانید. اگر چک شما بدون خط و خش نوشته شده است، بالای چک عبارت «بدون خط خوردگی» را بنویسید و دو طرف آن را علامت ضربدر قرار دهید. هنگام نوشتن اعداد بسیار مراقب باشید و چک را با دقت بنویسید. همچنین نام و نام خانوادگی خود را زیر امضا بنویسید.
لازم به ذکر است، بر اساس قانون جدید چک، صادرکننده چک باید تمامی مندرجات چک اعم از تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذینفع را علاوه بر برگه چک در سامانه شکارچی ثبت کند. صادرکننده چک باید از طریق تلفن همراهی که سیم کارت آن به نام صادرکننده است به سامانه صیاد مراجعه و احراز هویت شود.
نکات مهم هنگام دریافت چک
هنگام دریافت چک از طرف مقابل، دقت کنید که چک ابتدا در مقابل شما نوشته شده باشد و تمامی موارد آن اعم از تاریخ، مبلغ و امضا در حضور شما درج شوند. بدین دلیل که در صورت استفاده از دو نوع خودکار ممکن است جنبه کیفری چک سقوط کند. همچنین توجه داشته باشید که درج شماره چک در قرارداد جنبه کیفری چک را کاهش میدهد.
از استفاده چکهایی که دارای خط خوردگیهای زیادی هستند، اجتناب کنید. چون ممکن است این نوع چکها مشکوک به کلاهبرداری باشند. گیرنده چک نیز باید هنگام دریافت آن از مفاد چک در سامانه استعلام کرده و آن را با محتوای چک تطبیق دهد. در این صورت محتویات برگه با اطلاعات ثبت شده در سامانه مطابقت داده شده و بر این اساس تایید یا رد میشوند. همچنین طبق قانون جدید، افرادی که قصد انتقال چک را دارند نیازی به ظهرنویسی چک ندارند. بلکه فقط باید هویت ذینفع جدید را در سیستم صیاد وارد کنند.
کلام آخر
چک سندی کتبی، دارای تاریخ و امضا است که به بانک دستور میدهد مبلغ معینی را به دارنده آن بپردازد. شخص یا نهادی که چک را مینویسد به عنوان پرداخت کننده یا صادر کننده شناخته میشود، در حالی که شخصی که چک به او نوشته میشود گیرنده وجه نام دارد. در معاملات از چک به جای وجه نقد استفاده میشود و این سند راه را برای انجام معاملات به شکلی راحت و آسان همراه کرده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد چک از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید.
۱ دیدگاه
جزئیات ویرایش چک در سامانه صیاد | مشاوره حقوقی تلفنی
[…] سامانه ثبت نمود متوجه وجود اشتباهی در قسمتی از اطلاعات چک مانند تاریخ وصول یا مبلغ شود بایستی هرچه سریعتر برای […]