به طور کلی چک یکی از ابزارها جهت پرداخت است ولی از آن برای کاربردهای مختلف دیگر مثل وثیقه‌گذاری نیز استفاده می‌شود. استفاده از چک باعث می‌شود که امکان پرداخت برای افراد آسان شود و بنابراین بسیاری از افراد در معاملات خود از چک استفاده می‌کنند. چک صرفا برای پرداخت صادر نمی‌گردد بلکه ممکن است به موجب یک رابطه قراردادی به صورت چک امانتی واگذار شود. در این مطلب قصد داریم به تمامی پرسش‌هایی که در خصوص چک امانی مطرح می‌شود پاسخ دهیم. پس تا انتها با ما همراه باشید. پیشنهاد میکنیم بعد از مطالعه این متن راجع به چک سفید امضا سرقت شده اطلاعات کاملی به دست آورید به این منظور روی لینک کلیک کنید.
چک امانی (امانتی) چیست؟
امروزه چک امانی بیش از هر زمان دیگری رواج یافته است. به چکی که به قصد امانت گذاردن برای تضمین انجام تعهدات صادر می‌گردد، چک امانی گفته می‌شود. هدف از صدور این چک این نیست که در موعد مقرر وجه چک وصول شود بلکه هدف این است که دارنده چک به وسیله آن مطمئن می‌شود صادرکننده چک به تعهدات خود پایبند است. اینکه چکی با وصف امانتی صادر شود، دارای اعتبار قانونی است. یعنی مشمول قانون صدور چک می‌شود اما تفاوت‌هایی نیز با چک‌های عادی دارد.
هدف ارائه‌دهنده چک امانی چیست؟
هدف دهنده این چک ایجاد اعتماد و انگیزه برای طرف مقابل است و صادرکننده چک امانی به این منظور چک را صادر می‌کند. استرداد آن زمانی امکانپذیر است که معامله یا قرارداد به طور کامل و بدون تخلف به پایان رسیده باشد. عموماً این نوع چک را در ازای وجود یک قرارداد یا تعهد مشخص صادر می‌کنند.
اگر ماهیت این نوع از چک صرفا به امانت گذاشتن آن باشد، صادرکننده آن در هر زمان که بخواهد باید بتواند امانت خود را مسترد نماید. در خصوص چک‌هایی که ادعای امانی بودن آنها مطرح است، صادرکننده چک نمی‌تواند هر زمان که بخواهد چک را پس بگیرد و فقط زمانی می‌تواند این کار را انجام دهد که به تعهدات خود عمل کرده باشد.
شرایط چک امانی
این تصور که چک امانی نوع خاصی از چک یعنی ابزار پرداخت می‌باشد، اشتباه است. وصف امانی بودن چک را صادرکننده به آن می‌دهد بدین شکل که در متن چک عبارت “چک از بابت تضمین یا ایفای تعهدات یا امانی بودن در ید صادرکننده” می‌نویسد؛ یعنی قید این متن شرایط و امتیازاتی را از دارنده چک می‌گیرد.
اگر در قرارداد فی مابین طرفین، به شماره چک و امانی بودن آن اشاره شده باشد یعنی چک امانی است و دارنده آن باید در راستای تعهدات طرفین قرارداد عمل کند و در غیر اینصورت ممکن است موجبات کیفری را برای دارنده از جمله خیانت در امانت و یا سوء استفاده از سفید مهر یا سفید امضاء به همراه داشته باشد.
آیا برگشت زدن چک امانی با سایر چک‌ها متفاوت است؟
در تمامی موارد چک‌ها چه به صورت امانی و چه غیر امانی وسیله‌ای جهت پرداخت هستند و در صورت رسیدن موعد پرداخت چک در صورت عدم موجودی کافی با صدور گواهی عدم پرداخت امکان برگشت زدن آن توسط دارنده چک وجود دارد. بانک‌ها حتی اگر امانی بودن روی چک درج شده باشد، باز هم در صورت وجود شرایط کافی (مانند داشتن تاریخ و امضا) چک را برگشت میزنند و توجهی به امانی بودن چک نمی‌کنند. اگر سوالی در این خصوص دارید با مشاوره حقوقی رایگان سایت مشاوران حقوقی ارتباط برقرار نمایید.
آیا ابطال چک امانی ممکن است؟
در صورتیکه امانت گذار چک به تمامی تعهدات خود به موجب قرارداد پایه عمل کرده باشد و بخواهد چک امانی خود را پس بگیرد به دو روش حقوقی و کیفری می‌تواند این کار را انجام دهد. لازم به ذکر است در قانون لفظی با عنوان ابطال چک امانی وجود ندارد.
- روش حقوقی: دادخواستی با عنوان استرداد لاشه چک به طرفیت امین مطرح می‌کند با این توضیح که تمامی تعهدات و وظایف خود را پیرامون قرارداد پایه به انجام رسانده است، اما با این حال شخص امین چک موضوع امانت را مسترد نمی‌نماید.
- روش کیفری: امانت گذار می‌تواند شکایت خیانت در امانت علیه امین مطرح کند با این توضیح که چک، مشروط به انجام تعهدات امانت گذارنده در ید امین بوده که با به انجام رسانیدن تعهدات مربوطه دیگر موجبی برای باقیماندن چک امانی در ید امین وجود ندارد.
خیانت در امانت چک حامل و مجازات خیانت در امانت چک
امین حق واگذاری چک مورد امانت به دیگری را ندارد و در صورت واگذاری آن مرتکب جرم خیانت در امانت می‌شود که در ماه ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی به شرایط مرتبط حقوقی در مورد این نوع چک به طور کامل اشاره شده است.
متن رسید چک امانتی را چگونه تنظیم کنیم؟
نکاتی که در متن رسید چک باید رعایت شود، عبارتند از:
- شماره
- تعداد
- مبلغ
- درج مشخصات کامل چک در رسید
بهتر است مشخصاً نوشته شود که چک مذکور “به عنوان امانت” نزد گیرنده می‌باشد و حق انتقال آن به اشخاص دیگر ندارد.
نمونه متن رسید چک
“اینجانب…….. چک شماره ……. را در قبال تضمین انجام تعهدات مربوط به استناد قرارداد فی مابین به شماره………، به عنوان امانت به …….. تحویل می‌نمایم و ایشان حق انتقال آن را به هیچ شخصی ندارد و چنانچه برخلاف این تعهد عمل نماید علاوه بر استرداد لاشه چک حق مطالبه مبلغ آن را نیز خواهم داشت”.
نکته پایانی در خصوص صدور چک امانتی
بهتر است در وهله اول چک امانی به هیچ عنوان به صورت در وجه حامل صادر نشود زیرا در این صورت راه برای سوء استفاده سودجویان فراهم می‌شود. این کار یکی از راهکارهای جهت جلوگیری از سوء استفاده از چک امانی است؛ پس حتما این نکته را به خاطر بسپارید. برای دریافت مشاوره حقوقی تلفنی به صورت رایگان با مشاوران حقوقی در ارتباط باشید.
۱ دیدگاه
احمد مهدور
با سلام اگر بخواهم چک‌صیادی را ب‌عنوان امانت‌‌ب شخصی بدهم چ نکاتی را‌باید رعایت کنم