یکی از اسنادی که در انحصار وراثت اهمیت زیادی دارد وصیت‌نامه است که توسط افراد قبل از مرگ نوشته می‌شود. استفاده از وصیت‌نامه یکی از روش‌های محبوب افراد برای تصمیم‌گیری در این مورد است که دارایی‌هایشان چگونه پس از مرگ مدیریت شوند. اگرچه احتمالا بارها در مورد وصیت‌نامه شنیده‌اید اما لازم است بدانید این سند ازنظر حقوقی پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد که آگاهی از آن‌ها به شما کمک می‌کند در مورد انحصار وراثت نیز اطلاعات بیشتری کسب کنید. یکی از موضوعات بسیار مهم در مورد وصیت‌نامه، انواع آن است که در ادامه با انواع وصیت‌نامه آشنا می‌شوید.
وصیت‌نامه چیست؟
قبل از اینکه به انواع وصیت‌نامه بپردازیم لازم است بدانید وصیت‌نامه چیست. به زبان ساده، وصیت‌نامه یک سند مکتوب است که از طریق آن فرد برای دارایی‌های خود تعیین تکلیف می‌کند یا به ورثه خود سفارش می‌کند که پس از مرگش چه کارهایی انجام دهند. درواقع، فرد از طریق وصیت‌نامه، سازمان‌دهی برخی امور مالی و غیرمالی را پس از فوت خود به وراث توصیه می‌کند. ارکان وصیت عبارت‌اند از:
- موصی
- موصی‌له در وصیت تملیکی و وصی در وصیت عهدی
- موصی‌به
موصی، فردی است که عمل وصیت را انجام می‌دهد و موصی‌له کسی است که وصیت به نفع او انجام می‌شود. موصی‌به نیز به معنای مال مورد وصیت است. موصی و موصی‌له یا وصی باید دارای برخی شرایط باشند تا وصیت‌نامه از اعتبار برخوردار گردد. شرایط موصی عبارت است از:
- بالغ باشد.
- دارای عقل باشد.
- دارای اختیار و توانایی برای اداره و تصرف در اموال خود باشد.
- اقدام به خودکشی نکرده باشد.
شرایط وصی نیز عبارت است از:
- بالغ باشد.
- مسلمان باشد.
- قابل‌اعتماد باشد.
انواع وصیت‌نامه بر اساس ماهیت چیست؟
بر اساس قانون مدنی، وصیت‌نامه به دو نوع تملیکی و عهدی تقسیم می‌شود که در ادامه به توضیح هر یک از این انواع می‌پردازیم. ذکر این نکته ضروری است که وصیت‌نامه‌ها بر اساس ماهیت به دو نوع تملیکی و عهدی تقسیم می‌شوند. در ادامه با انواع وصیت‌نامه ازلحاظ ماهوی آشنا می‌شوید. برای مشاوره حقوقی تلفنی رایگان کلیک کنید.
وصیت تملیکی
وصیت تملیکی به این معناست که فرد مال یا منفعت مال خود را برای فرد دیگری وصیت کند. از سوی دیگر، فرد می‌تواند اموال خود را برای ساخت مسجد یا واگذاری به خیریه وصیت کند. در این نوع وصیت، فردی که موصی‌له است باید وصیتی که به نفع او شده است را قبول کند. برای مثال، اگر فرد متوفی یک خانه را برای همسرش وصیت کرده است، همسرش باید این وصیت را بپذیرد تا خانه او تعلق بگیرد.
وصیت عهدی
وصیت عهدی یکی دیگر از انواع وصیت‌نامه است که بر اساس آن، شخص برای بعد از مرگ خود یک یا چند نفر را مامور انجام برخی کارها می‌کند. برای مثال، ممکن است فرد، برخی اشخاص را مامور پرداخت بدهی‌های خود کند. در این وصیت‌نامه، تا زمانی که فرد وصیت‌کننده زنده است، موصی‌له می‌تواند با آن مخالفت کند و یا وصیت را قبول نکند اما پس از فوت فرد وصیت‌کننده، موصی‌له باید طبق وصیت شخص متوفی عمل کند.
انواع وصیت‌نامه ازنظر شکلی چیست؟
وصیت‌نامه ازنظر شکلی به سه نوع خودنوشت، رسمی یا سری تقسیم می‌شود که هر یک از آن‌ها شرایط و ویژگی‌های متفاوتی دارند. در ادامه با انواع وصیت‌نامه ازنظر شکلی آشنا می‌شوید.
وصیت‌نامه خودنوشت
به وصیت‌نامه خودنوشت، وصیت‌نامه دست‌نویس نیز گفته می‌شود که فرد وصیت‌کننده آن را به خط خودش نوشته است و در آن برای دارایی‌های خود پس از مرگ تعیین تکلیف کرده است و انجام برخی امور را نیز سفارش کرده است. برای اینکه این وصیت‌نامه اعتبار داشته باشد برخی نکات باید در آن رعایت شده باشد که این نکات عبارت‌اند از:
- وصیت‌نامه حتما باید به خط خود فرد نوشته شده باشد.
- تاریخ تنظیم سند شامل روز، ماه و سال باشد و باید به خط وصیت‌کننده نوشته شده باشد.
- وصیت‌کننده باید وصیت‌نامه را امضا کرده باشد. مهر یا اثر انگشت نمی‌تواند جایگزین امضا شود.
- اگر وصیت‌نامه، ظرف سه ماه پس از آگهی انحصار وراثت به دادگاه فرستاده نشود، دیگر اعتباری ندارد.
وصیت‌نامه رسمی
وصیت‌نامه رسمی یا محضری یکی دیگر از انواع وصیت‌نامه است که با حضور فرد در دفتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود و مثل سایر اسناد رسمی تنظیم‌شده در دفاتر اسناد رسمی، بسیار معتبر است. وصیت‌نامه رسمی مزایای متعددی دارد که در ادامه با این مزایا آشنا می‌شوید.
- برخلاف انواع دیگر وصیت‌نامه که افراد بی‌سواد امکان تهیه آن‌ها را ندارند، وصیت‌نامه رسمی می‌تواند توسط افراد بی‌سواد نیز تهیه شوند.
- از طریق ثبت رسمی وصیت‌نامه، دیگر نیازی به تایید اصالت وصیت‌نامه پس از مرگ وصیت‌کننده نخواهد بود.
- وصیت‌کننده از طریق وصیت‌نامه رسمی می‌تواند اطمینان داشته باشد که محتوای وصیت‌نامه او پس از مرگ تغییری نخواهد کرد.
- یک نسخه از وصیت‌نامه رسمی در دفتر ثبت اسناد رسمی نگهداشته می‌شود و به همین دلیل، نگرانی‌ای از بابت مخدوش یا گم شدن وصیت‌نامه وجود ندارد.
وصیت‌نامه سری
وصیت‌نامه سری یکی دیگر از انواع وصیت‌نامه است که درواقع در آن وصیت‌نامه خودنوشت و وصیت‌نامه رسمی با یکدیگر ترکیب می‌شوند. در ادامه با ویژگی‌های این نوع وصیت‌نامه آشنا می‌شوید.
- وصیت‌نامه سری می‌تواند به خط فرد وصیت‌کننده یا به خط فردی دیگر نوشته شده باشد اما حتما باید توسط وصیت‌کننده امضا شده باشد.
- افراد بی‌سواد قادر به تنظیم وصیت‌نامه سری نیستند.
- افرادی که قادر به صحبت کردن نیستند می‌توانند وصیت‌نامه را خودشان بنویسند و امضا کنند و سپس در حضور مسئول دفتر ثبت اسناد رسمی تایید کنند که وصیت‌نامه متعلق به آن‌هاست. پس از آن لازم است دفتر اسناد رسمی اعتبار وصیت‌نامه را تایید کند.
- پس از تنظیم وصیت‌نامه سری، این وصیت‌نامه در اداره ثبت محل اقامت فرد یا مکان‌های دیگری که در آیین‌نامه وزارت دادگستری تعیین شده است نگهداری می‌شود. به همین دلیل، به این نوع وصیت‌نامه، وصیت‌نامه سری گفته می‌شود.
- اگرچه این نوع وصیت‌نامه یک سند عادی است اما فرد با به امانت گذاشتن آن، صحبت و اعتبار آن را تایید می‌کند.
آیا وصیت‌نامه شفاهی معتبر است؟
اکنون‌که با انواع وصیت‌نامه آشنا شدید ممکن است این سوال در ذهنتان شکل گرفته باشد که آیا وصیت‌نامه شفاهی ازنظر قانونی اعتبار دارد یا خیر. وصیت‌نامه شفاهی معمولا در شرایطی مانند جنگ و زلزله و شرایطی که در آن نمی‌توان وصیت‌نامه را به‌صورت رسمی تهیه کرد در نظر گرفته می‌شود.
بااین‌حال، در این شرایط، حضور حداقل دو شاهد و شهادت آن‌ها مبنی بر صحت وصیت‌نامه ضروری است. همچنین، یکی از شاهدها لازم است پس از شنیدن وصیت فرد آن را نوشته و همراه با ثبت تاریخ کامل، امضا کند و سپس از بقیه شاهدان بخواهد که آن را امضا کنند. بااین‌حال، اگر فرد وصیت‌کننده تا زمانی که شرایط عادی شود زنده باشد لازم است برای ثبت قانونی وصیت‌نامه خود اقدام کند.
درنهایت، همانطور که مطرح شد وصیت‌نامه یک سند رسمی است که بر اساس آن فرد مشخص می‌کند که اموال او پس از فوتش چگونه تقسیم شود و از سوی دیگر، ورثه پس از مرگ او چه کارهایی را انجام دهند. انواع وصیت‌نامه ازنظر ماهوی و ازنظر شکلی متفاوت است که آگاهی از این انواع به شما کمک می‌کند در روند انحصار وراثت با مشکلات و موانع کمتری روبرو شوید. اگر با وجود مطالعه مقاله باز هم در مورد وصیت‌نامه و انواع آن دچار ابهام هستید یا سوالاتی در ذهن خود دارید لازم است بدانید که متخصصان سایت مشاوران حقوقی آماده ارائه مشاوره حقوقی رایگان به شما هستند. بنابراین، می‌توانید پاسخ سوالات خود را از این مشاوران دریافت کنید.
نظر دهید