شرایط پرداخت نفقه در زمان عقد و بعد از طلاق

اگر زندگی زناشویی را فارغ از بعد عاطفی مورد بررسی قرار دهیم، آن را به عنوان یک قرارداد (عقد) می توان به شمار آورد که در آن هر یک از طرفین دارای تکالیف و تعهداتی هستند. در این بین زن و شوهر، نسبت به این تکالیف و تعهدات باید آگاهی کاملی داشته و خود را ملزم به رعایت کامل آنها بدانند. یکی از این تعهدات نفقه است. مطابق قانون پرداخت نفقه بر عهده مرد گذاشته شده است. جهت اطلاع از مراحل طلاق توافقی روی لینک کلیک کنید.

نفقه چیست؟

براساس ماده ۱۱۰۷ تصویب شده در قانون مدنی کشور، نفقه به تامین نیازهای متعارف (معمول) و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی از سوی مرد اشاره دارد و در صورتی که به دلایل بیماری  و نقصان نیاز به خادم داشته باشد زوج مکلف است همه آنها را با توجه به وضعیت خانوادگی و اجتماعی زن فراهم کرده و در اختیار وی قرار دهد.

چه زمانی نفقه به زن تعلق می گیرد؟

اگر زن در ازدواج دائمی شوهر قرار گیرد شوهر ملزم به پرداخت نفقه خواهد بود. یا به عبارت دیگر بعد از ازدواج و جاری شدن صیغه نکاح رابطه زوجیت برقرار شده و براساس قانون خانواده، بین زن و شوهر لزوم ادای حقوقی ایجاد می شود. در این حالت زن مستحق دریافت نفقه است.

مطالبه نفقه از سوی زن زمانی امکان پذیر است که زن نسبت به شوهر خود تمکین داشته باشد. بدین معنی که زن بتواند نیازهای مشروع مرد را برآورده سازد.

تمکین کردن در لغت به معنی اجبار و الزام است. در عرف خانوداه تمکین باید از جانب زن صورت گیرد. اما در حالت کلی تمکین به عنوان تکلیفی دو جانبه شناخته می شود. تمکین دارای دو نوع خاص و عام است.

تمکین عام: در اصطلاح حقوقی مدیریت و اداره زندگی بر عهده مرد خانواده است. به عبارت دیگر زن وظیفه فرمانبرداری در بسیاری از امور کلی زندگی را دارد و موظف است از آنها پیروی کند.

براساس ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی (در روابط زوجین ریاست خانواده جز خصائص شوهر شمرده می شود). همچنین در ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی (زن باید در منزلی که مرد تعیین می کند زندگی نماید مگر اینکه اختیار تعیین محل زندگی به زن اعطا شود).

تمکین خاص: این اصطلاح ناظر بر روابط زناشوئی بین زوجین است. در واقع زن باید تمام نیازهای متعارف برای زندگی زناشوئی را فراهم کند. البته این تمکین مطلق نیست و زن می تواند براساس زمان، مکان و عرف رفتار نماید. از این رو در برخی موارد زن می تواند از تمکین امتناع ورزد.

در چه صورتی مرد ملزم به پرداخت نفقه نیست؟

از جمله دلایل و شرایطی که می تواند مرد را از الزام پرداخت نفقه نفی کند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عقد موقت: در صورتی که زن به عقد موقت مرد درآمده باشد مرد ملزم به پرداخت نفقه نیست. اما باید توجه داشت اگر عقد موقت با شرط پرداخت نفقه صورت گرفته باشد و زن بتواند ادعای خود را ثابت کند در این صورت مرد باید نفقه زن را پرداخت نماید.
• ترک بی دلیل منزل توسط زن: اگر زن بدون رضایت مرد و بدون دلیل قابل توجیه خانه را ترک نماید، یا حتی در صورت اقامت زن در خانه پدر نیز، مرد می تواند از پرداخت نفقه خودداری کند.
• عدم تمکین زن: براساس قانون مدنی در صورتی که زن از مرد نافرمانی کند و یا به عبارت دیگر تمکین ننماید مستحق دریافت نفقه نخواهد بود. در این مورد باید گفت تنها موظف به تمکین در برابر خواست های شرعی مرد است و در غیر این صورت زن می تواند درخواست مطالبه نفقه کند.
• فوت مرد و عدم فرزند آوری زن: در صورتی که مرد فوت کند و زن باردار نباشد به وی نفقه تعلق نمی گیرد. اما اگر در هنگام فوت مرد زن باردار باشد می تواند نفقه خود را از دارایی مرد دریافت نماید.

نحوه محاسبه نفقه زن

در وهله اول زن برای دریافت نفقه باید به دادگاه و شورای حل اختلاف مراجعه نماید. البته زمانی که زوجین بر سر میزان دریافت نفقه به توافق برسند نیازی به مراجعه قانونی وجود ندارد. اما در صورتی که بر سر مبلغ به توافق نرسند دادگاه میزان نفقه را محاسبه می کند.

در این حالت قاضی بنا به درخواست طرفین، پرونده مربوط به تعیین نفقه را تشکیل داده و یک کارشناس برای تعیین مبلغ با توجه به نرخ روز انتخاب می کند تا مقدار پرداخت نفقه مرد تعیین شود.

رقم پرداختی نفقه به عوامل زیادی بستگی دارد که از جمله آنها می توان به سن، تحصیلات، موقعیت شغلی و اجتماعی و سایر موارد اشاره کرد.

در این میان، مشاوران حقوقی و استفاده از مشاوره حقوقی تلفنی نیز می تواند راهنمایی های لازم در این مورد را در اختیار متقاضیان قرار دهد.

نفقه زوج در زمان عقد چگونه است؟

در حالت کلی بعد از انعقاد زوجیت، مرد متعهد می شود که نفقه را پرداخت کند البته تا زمانی که زن تمکین نماید.  این حقوق در زمان عقد به زوجه تعلق نمی گیرد به شرطی که زوجه برای آغاز زندگی خود اعلام آمادگی کند. در صورتی که مرد نسبت به بردن همسرش به منزل مشترک خوداری نماید در این صورت زن می تواند نسبت به دریافت نفقه اقدام کند. در این شرایط زوجه برای اثبات ادعای خود می تواند با مراجعه به مراجع قضایی و دریافت سه برگ اظهارنامه آمادگی خود را برای دریافت نفقه اعلام نماید.

نفقه زوجه بعد از طلاق

بعد از طلاق زوجه، مرد موظف به پرداخت نفقه نیست. اما مرد باید نفقه فرزندان خود را باید بپردازد. البته این  عدم پرداخت نفقه طلاق توافقی را هم شامل می شود. براساس قانون مدنی دریافت نفقه زن به دو شیوه امکان پذیر است. نخست نفقه جاریه یا به عبارتی نفقه آینده زوجه است که این حقوق منوط به تمکین زوجه از مرد خواهد بود. در صورتی که طلاق توافقی صورت بگیرد  یعنی زن از همسر خود تمکین نمی کند و بنابراین مستحق دریافت نفقه شناخته نخواهد شد.

حالت دوم نفقه گذشته یا نفقه معوقه است. براساس قانون، زن چون که در گذشته از مرد تمکین داشته ولی مرد به هر دلیلی نفقه وی را پرداخت نکرده زن می تواند از دادگاه تقاضای نفقه ایام گذشته را کند. برای این منظور می تواند دادخواست خود را مبنی بر عدم دریافت نفقه معوقه، به دادگاه خانواده و یا شورای حل اختلاف ارائه داده و دادگاه نیز با تعیین کارشناس مربوطه و با توجه به مدارک موجود می تواند میزان نفقه ایام گذشته زن را تعیین نماید.

با این حال، می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و پی بردن به جزئیات انواع نفقه از مشاوره حقوقی تلفنی رایگان استفاده کنید. در صورت تمایل نمونه دادخواست طلاق توافقی را مشاهده کنید.

زوجه برای درخواست نفقه باید چه مراحلی را طی کند؟

داد خواست دریافت نفقه زوجه مراحل قانونی و تشریفاتی خاص خود را دارد. اگر زوج قصد داشته باشد تا از روند رسیدگی به دادخواست نفقه مطلع شود و متناسب با آن اقدامات لازم را انجام دهد در ابتدا باید در سامانه خدمات الکترونیک قضایی ثنا ثبت نام نماید  و رمز شخصی ورود به سامانه را پس از احراز هویت دریافت کند.

چطور زوجه دادخواست نفقه خود را در سامانه ثنا پیگیری کند؟

در حال حاضر پیگیری دادخواست نفقه در سامانه خدمات الکتورنیکی قضایی فعال است و شخص متقاضی در ابتدا به سامانه خدمات الکترونیک قضایی به نشانی adliran.ir وارد شده و بایستی از قسمت بالا در سمت راست گزینه اطلاع رسانی برای اشخاص را انتخاب نمایید.

در مرحله بعد باید شماره ملی و رمز شخصی خود را به طور دقیق وارد کرده تا یک رمز موقت برای ورود به سامانه ثنا به تلفن همراه متقاضی ارسال گردد.

ناگفته نماند در صورتی که رمز عبور شخص کم شده باشد می تواند از گزینه بازیابی رمز موقت استفاده کند.

در مرحله بعد شخص متقاضی نفقه با استفاده از کد ملی و شماره پرونده خود می تواند به صفحه مربوط به  “اطلاع رسانی پرونده” وارد شود . لازم به ذکر است که در این صفحه تنها اطلاعات مربوط به روال رسیدگی به دادخواست نفقه، ابلاغیه های مربوط به دادخواست نفقه و رای دادگاه و … قابل مشاهده است.

مجازات عدم پرداخت نفقه چیست؟

براساس قانون اسلامی عدم پرداخت نفقه به مثابه ارتکاب جرم است و شخص تخطی کننده در حکم شرع و قانون مجرم شناخته می شود. زیرا در هنگام عقد نکاح مرد متعهد شده است که نفقه زن را پرداخت کند و در صورت عدم پرداخت، قانون برای چنین حالاتی مجازاتی را در نظر گرفته است.

در قانون برای شخص تخطی کننده که شرایط مالی مساعدی دارد و به صورت عمد از پرداخت نفقه به زن سر باز می زند در صورت اثبات تمکن مالی، از ۳ ماه و یک روز تا ۵ ماه مجازات تعزیری در نظر گرفته است. همچنین اگر مرد در صورت تمکن مالی از پرداخت نفقه به فرزند وی ا فرزندان دارای شرایط دریافت نققه خوداری کند مجرم شناخته شده و به مجازات تعزیری درجه ششم محکوم می شود که مدت مجازات آن شش ماه تا دو سال در نظر گرفته شده است.

زوجه برای دریافت نفقه باید چه مدارکی ارائه دهد؟

در ابتدا باید به دادگاه مراجعه کرده و دادخواست خود را تسلیم دادگاه نماید. مدارک دیگری که مورد نیاز است عبارتند از:

• کارت ملی و اصل شناسنامه زوج
• در صورتی که زوج وکیل داشته باشد کپی وکالتنامه
• اصل عقد نامه
• ضمیمه کردن اسناد و مدارک و برگه های مورد نیاز برای دادخواست و پرداخت هزینه مربوط به دادرسی
• برابر با اصل کردن مستندات و مدارک در دفتر تطبیق اصل مدارک با کپی های نقش تمبر شده

مشاوره رایگان حقوقی در این زمینه میتواند تمام سوالات و ابهامات شما را رافع کند به این منظور برای روند هر چه بهتر با ما تماس بگیرید.