از زمانی که زندگی زناشویی زوجین با خواندن عقد دائم شروع می شود، هر دو طرف باید که در قبال بعضی تعهدات به وظایف خود عمل کنند و در اصطلاح قانونی از همدیگر تمکین کنند. تمکین در لغت به معنای تن دادن و اختیار دادن است. مطابق ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی بعد از اینکه بین زن و شوهر عقد نکاح جاری شد زن باید اطاعت پذیری کامل از شوهر داشته باشد، چه در زندگی زناشویی و چه در امور مربوط به خانه و همسر داری. در غیر این صورت عدم تمکین به حساب می آید و مرد می تواند به دادگاه اعتراض کند. آقایان نیز باید نفقه بپردازند و هزینه های زندگی زن و فرزندان خود را تامین کنند، در غیر این صورت زن نیز می تواند به دلیل عدم تمکین شوهر از وی شکایت کند و درخواست طلاق نماید. اما در زبان عامیانه واژه ی تمکین برای زن ها استفاده می شود، یعنی تمکین فقط شامل زنان در قبال مردان می گردد.
مفهوم الزام به تمکین
همان طور که گفته شد، زوجین ملزم به تمکین از هم هستند. اما در برخی مواقع یکی از زوجین از تمکین سرباز می کند. تحت چنین شرایطی اگر مسئله توسط خود زوجین قابل حل نباشد، مرد مجبور به اقدام از طریق دادگاه خانواده و ارائه دادخواست عدم تمکین و خواستار صدور حکم الزام به تمکین خواهد شد. اگر زن بدون داشتن دلایل موجه، از تمکین در برابر مرد امتناع کند، باید از طریق قانون او را ملزم به تمکین نمود که به وظایف زناشویی خود عمل نماید. الزام به تمکین فقط باید از طریق حکم دادگاه قابل اجرا باشد و خود مرد نمی تواند با زور همسر خود را ملزم به تمکین از خود کند. حتی با وجود صدور حکم دادگاه نیز، نمی توان شخص را مجبور به تمکین کرد. البته اگر زن به حکم دادگاه نیز عمل نکند از سوی همسر شامل محرومیت از حق و حقوق هایی خواهد شد. در صورت مواجه با چنین شرایطی و برای اطلاع از موارد عدم تمکین و شرایط و قوانین آن می توانید جهت دریافت مشاوره تخصصی وکلای متخصص و مجرب موسسه مشاوره حقوقی با ما در تماس باشید. در این موسسه امکان دریافت مشاوره حقوقی رایگان تلفنی و حضوری فراهم شده است.
انواع تمکین
تمکین زوجین یکی از تکالیفی که به موجب ازدواج بر دوش هر یک از آنها گذاشته می شود. نشوز اصطلاحی است که در مقابل تمکین به کار می رود و به عدم تمکین و عمل به تکالیف و وظایف زن و مرد در مقابل هم اشاره دارد. اغلب اصطلاح نشوز بیشتر برای عدم تمکین زنان استفاده می شود. با این حال، چون هر دوی زوجین ملزم به تمکین در مقابل یکدیگر هستند، می توان این اصطلاح را برای هر دوی آنها به کار برد.
تمکین در عرف و قانون مدنی ما، به دو نوع تمکین عام و تمکین خاص تقسیم بندی شده است. آشنایی با انواع تمکین و شمول و مصادیق آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است. با این حال، محدوده خاصی برای انتظارات و موارد تمکین زن و مرد از همدیگر مشخص نشده است و این عرف و آداب و اصول اجتماعی است که بیشتر به عنوان منشا این انتظارات شناخته می شود.
تمکین عام
تمکین عام در اصطلاح حقوقی به اطلاعت زن از مرد در امور زندگی اشاره دارد. به موجب این اصطلاح، زن باید در خانه ای که متناسب با شان زوجه هست و مرد آن را تهیه کرده است ساکن شود، بدون اجازه شوهر از منزل خارج نشود و در معاشرت با همسر خود خوش رفتار بوده، آرایش و نظافت خود را حفظ کند.
موارد تمکین عام در ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی به تفسیر آورده شده است. طبق این ماده، چنانچه زن بدون دلیل موجه و مشروع، از انجام وظایف و تکالیف زوجیت خود امتناع ورزد، از حق دریافت نفقه محروم خواهد شد.
تمکین خاص
تمکین خاص به وظایف و روابط زناشویی بین زن و مرد بر می گردد. در این مورد، زن موظف به تامین نیازهای متعارف و ممکن مرد در روابط زناشویی است. با این حال، تمکین خاص نیز مطلق نبوده و می تواند مطابق عرف، زمان و مکان متغیر باشد. همچنین در مواردی خاص زن می تواند از تمکین سرباز بزند. به عنوان مثال، در شرایطی که مرد مبتلا به بیماری مقاربتی است، زن این حق را دارد که نفقه خود را دریافت کرده ولی از تمکین خاص امتناع کند. چنانچه در این مورد نیاز به دریافت مشاوره دارید می توانید با موسسه مشاوره حقوقی تماس برقرار کرده و از خدمات مشاوره ای وکلای متخصص در قالب مشاوره حقوقی رایگان استفاده نمایید.
زن ناشزه و مرد ناشز چیست؟
وظایف و حقوق زوجین نسبت به هم توسط اسلام و قانون اسلامی تعیین شده است. نشوز به معنای عدم انجام وظایف زناشویی از سوی زن است. اگر زنی نتواند هیچ یک از وظایف خود را در مقابل همسر انجام دهد به او ناشزه می گویند. در مقابل هم چنانچه مردی قادر به تامین مایحتاج و امکانات رفاهی زن و خانواده خود نباشد از او تحت عنوان ناشز یاد می شود.
الزام به تمکین در دوران عقد
اگر هر یک از زن و مرد در دوران عقد از هم تمکین نکنند، هر کدام از طرفین می تواند دعوی الزام به تمکین را در دادگاه علیه دیگری طرح نماید. مرد با اثبات اینکه زن از او اطاعت پذیری ندارد و امور مربوط به خانه و همسر داری و زناشویی را انجام نمی دهد می تواند با طرح دعوای عدم تمکین در دادگاه او را ملزم به تمکین کند. اگر زن باکره باشد می تواند مطابق حق قانونی از درخواست حبس برای مرد استفاده کرده و از او تمکین نکند و در این صورت مرد تا زمانی که مهریه را به زن نپرداخته، نمی تواند طرح شکایت عدم تمکین را به دادگاه ارجاع دهد. حتی در صورتیکه مهریه توسط دادگاه قسط بندی شده باشد حق زن تا پایان پرداخت مهریه پابرجا است. اگر قبلا زن از مرد تمکین عام کرده باشد و وظایف عمومی خود را در قبال شوهر انجام داده باشد حتی اگر باکره باشد دیگر نمی تواند از حق حبس استفاده کند.
موارد موجه عدم تمکین زوجه
مواردی وجود دارد که عدم تمکین زن از مرد را توجیه پذیر می کند در زیر به این موارد اشاره می کنیم:
- اگر زن در دوران قاعدگی یا عادت ماهانه از برقراری رابطه جنسی خودداری کند، عدم تمکین از شوهر قابل توجیه است.
- مطابق ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی، اگر مردی دچار امراض مقاربتی است زن می تواند از بر قراری رابطه خودداری کند، در این صورت زن می تواند از شوهر خود تمکین نکند.
- مطابق ماده ۱۱۱۵قانون مدنی اگر زن ثابت کند که از سمت مرد به اون ضرر جانی و مالی می رسد، می تواند از او تمکین نکند.
- اگر زنی ثابت کند که مرد دچار سوء رفتار است مانند اعتیاد و مصرف زیاد الکل و یا ضرب و جرح و …، در این صورت زن می تواند از مرد تمکین نکند.
- اگر مرد برای زوجه خود مسکن و ضروریات زندگی را فراهم نکند، زن می تواند از مرد تمکین نکند.
- اگر در مواقع ضروری مرد به همسر خود اجازه بیرون رفتن از منزل را ندهد مانند مراجعه به پزشک، زن می تواند از مرد تمکین نکند.
- اگر مردی قادر به پرداخت نفقه زن نباشد، زن می تواند از مرد تمکین نکند.
- اگر دادخواست مرد مبنی بر عدم تمکین زن در دادگاه رد شود، زن مستحق تمکین از مرد شناخته نخواهد شد.
- اگر ثابت شود درخواست عدم تمکین از سمت مرد صوری بوده و علاقه ای به زندگی با زوجه ندارد زن می تواند از او تمکین نکند.
- اگر مرد به زن اجازه مشرف شدن به حج را ندهد ،زن می تواند از مرد تمکین نکند.
مصادیق عدم تمکین زن از مرد می تواند جزئی تر و شامل موارد دیگری باشد، بنابراین اگر در این مورد نیاز به دریافت مشاوره تخصصی دارید، می توانید با موسسه مشاوره حقوقی در تماس بوده و تمامی سوالات و ابهامات خود را در این زمینه با وکلای مجرب و مشاوران تخصصی ما در میان بگذارید. در این مرکز امکان دریافت مشاوره حقوقی تلفنی رایگان نیز فراهم شده است.
عواقب عدم تمکین برای زن
- اگر زنی بدون دلیل موجه از همسر خود تمکین نکند مطابق ماده ۱۱۰۸ از دریافت نفقه و حتی حقوقی مانند مال و اموال محروم خواهد شد. اصطلاحا در این مواقع به زنی که از شوهر خود تمکین نمی کند، زن ناشزه گفته می شود.
- مطابق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، اگر زنی بدون هیچ علتی به همسر خود تمکین نکند هیچ گونه نفقه ای به او تعلق نخواهد گرفت.
- اگر زنی از مرد خود تمکین نکند، مرد می تواند به جای ملزم نمودن زن به تمکین، در خواست طلاق را در داگاه مطرح کند.
- اگر زنی محکوم به عدم تمکین شود حق طلاق او بسیار دشوار خواهد بود.
تمامی این موارد در صورتی قابل اجرا است که عدم تمکین زن از مرد، توسط دادگاه ثابت شود و بعد از اثبات عدم تمکین زن، مرد می تواند همسر خود را طلاق داده و برای بار دوم ازدواج کند.
مراحل دادخواست الزام به تمکین
- دادخواست الزام به تمکین بایستی توسط خود زوج یا وکیل در دفاتر خدمات الکترونیک به ثبت برسد.
- اظهار نامه لزوم تمکین و بازگشت را به زن ارسال نماید.
- دادخواست را به دادگاه خانواده تحویل دهد.
- در محل اقامت زوجه، دادگاه خانواده برگزار گردد.
- اظهارات طرفین در دادگاه شنیده شده و زوجین به صلح و بازگشت دعوت شوند.
- مرد بایستی ثابت کند که توانسته است نیازهای همسر و فرزندان خود مانند مسکن و ملزومات تمکین زن را فراهم کند.
- در صورت خودداری و یا امتناع زن، رأی تمکین ابلاغ شود.
- به زن فرصتی ۲۰ روزه بابت اعتراض یا تجدید نظر خواهی از طریق ثبت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی داده می شود.
- حکم قطعی صادر و حکم الزام به تمکین توسط مرد درخواست داده شود.
مدارک لازم برای طرح دعوای الزام به تمکین
- سند ازدواج
- کارت ملی و شناسنامه زوج
- سند مالکیت یا اجاره نامه منزل
- اظهارنامه حاکی بر دعوت رسمی از زوجه به زندگی مشترک
- استشهادنامه مبنی بر ترک منزل مشترک از طرف زوجین
در صورتی که در رابطه با موضوع الزام به تمکین زوجه، نیاز دارید از راهنمایی و مشاوره تخصصی استفاده کنید می توانید با مشاوران مجرب موسسه مشاوره حقوقی در تماس باشید و از مشاوره حقوقی رایگان این مرکز استفاده کنید.
سوالات متداول
- دادخواست تمکین چیست؟
امروزه زندگی ها با چالش های فراوانی روبروست، در این میان وجود دارند زوج هایی که به دلایل مختلف زندگی توأم با تنشی دارند و ممکن است زن به دلایلی از شوهر خود تمکین نکرده و اقدام به ترک منزل کند. در این صورت مرد می تواند از طریق قانونی وارد شده و به اصطلاح درخواست تمکین کند.
- حضانت فرزند در صورت عدم تمکین به چه صورت می باشد؟
حضانت فرزند تا سن ۷ سالگی بر عهده ی مادر است و و مرد فقط می تواند برای ملاقات با فرزند به شورای حل اختلاف محل اقامت خود و همسرش مراجعه نماید.
- اگر مردی با همسر خود بی احترامی کرده و با او برخورد بدی داشته باشد و بعد او را مجبور به ترک خانه کند و یا از خانه بیرون بیاندازد و سپس درخواست عدم تمکین کند، زن چگونه می تواند این عمل شوهرش را اثبات کند؟
در مواردی و در اثر وجود هر گونه بزه در مرد ممکن است چنین حوادثی در زندگی برخی از زوجین مشاهده شود. در چنین حالتی حضور زن در دادگاه برای دفاع از خود بسیار حائز اهمیت است زیرا ممکن است در صورت عدم حضور حقش ضایع گردد. برای اثبات چنین شرایطی، بهترین راهکار کمک گرفتن از وکیل خانواده است تا وی بتواند به استناد مواد قانونی و راهکارهای پیش بینی شده، از ضایع شدن حق زن جلوگیری کند.
- برای اثبات عدم تمکین به چند شاهد نیاز هست؟
برای اثبات عدم تمکین تنها یک شاهد کفایت نمی کند. چند تن از خویشاوندان درجه یک بایستی در جریان ترک منزل توسط زن باشند مانند پدر، برادر، خواهر یا دیگر بستگان که بتوانند به عدم تمکین زن از همسر خود شهادت دهند.
- اگر زنی در خانه مرد ساکن باشد و از امکانات رفاهی مانند مسکن غذا درمان و ….استفاده کند اما تمکین خاص و عام نکند، مرد چطور می تواند عدم تمکین زن را ثابت کند و بگوید که از نفقه برخوردار شده است؟
تمکین خاص را نمی توان اثبات نمود مگر اینکه خود زوجه اعتراف کند. نفقه شامل مسکن، خوراک و پوشاک است. بودن زن و مرد در یک خانه و پرینت بانکی خرید ها نشانه ی پرداخت نفقه است. با تهیه استشهادیه و شهادت شاهدان مرد می تواند عدم تمکین زن را اثبات کند.
نظر دهید