چک یکی از اسناد تجاری است که در طی همه این سال‌ها به عنوان یک ابزار پرداخت و وجه مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما مشکلی که در اغلب موارد وجود دارد، عدم وصول چک در تاریخ تعیین شده است. در این حالت، دارنده چک می‌تواند بر علیه صادرکننده چک، شکایت کند. یکی از راه‌های شکایت، حقوقی کردن چک است. چک حقوقی مصداق بارز عدم کیفری بودن چک است. اما بسیاری از افراد فکر می‌کنند اگر چک حقوقی شود، از اعتبار ساقط است! در این بررسی به چک حقوقی چیست و مراحل وصول آن می‌پردازیم.
چک حقوقی چیست؟
چک حقوقی قابلیت پیگیری کیفری ندارد اما می‌توان تقاضای توقیف اموال و دارایی صادرکننده را درخواست کرد. درحقیقت، چک حقوقی نیز اعتبار دارد و دادگاه نیز حکم به پرداخت مبلغ چک خواهد داد. عدم کیفری بودن این چک نتیجه مستقیم قانونی است که قانونگذار تدوین کرده است.
دادگاه تنها در صورتی حکم به پرداخت مبلغ چک در وجه دارنده را صادر می‌کند که دارنده فرم مخصوص دادخواست را تکمیل کند. دارنده چک همچنین باید هزینه دادرسی از طریق ابطال تمبر و سایر تشریفات قانونی را انجام دهد. اگر این امور انجام نشود، دادگاه مطابق با قانون هیچگونه حکمی مبنی بر پرداخت مبلغ چک صادر نخواهد کرد.
برای طرح هرگونه سوال در مورد قوانین چک می‌توانید از مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید.
چند مثال از چک حقوقی
کیفری بودن چک باید منشا بدهی صادرکننده باشد. برای مثال، فردی برای خرید یک دستگاه خودرو یا آپارتمان یک فقره چک برای پرداخت تمام یا قسمتی از وجه معامله را صادر می‌کند. اما اگر علت صدور چک بدهکاری صادرکننده نباشد و چک به عنوان تضمین معامله یا تعهد صادر شود، چک کیفری نخواهد بود.
در مثال دیگری، فرض کنید مالک خانه یا مغازه در اجاره نامه از مستاجر تعهد می‌گیرد که باید دقیقاً پس از پایان مدت اجاره، ملک را تخلیه کند. در این حالت از مستاجر یک فقره چک به عنوان «تضمین تعهد به تخلیه» دریافت می‌کند همچنین ممکن است خریدار آپارتمان از فروشنده جهت تضمین تعهد به انتقال سند در دفترخانه، یک فقره چک دریافت کند. بنابراین صادرکننده قابل تعقیب کیفری و مجازات نخواهد بود.
انواع چک حقوقی
چک های حقوقی را می‌توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:
۱- چک‌هایی که طبق قانون امکان شکایت کیفری و مجازات ندارند. این چک‌ها خود به تنهایی به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
- چک سفید امضاء: صادرکننده بدون قید مبلغ، تاریخ و نام دارنده، فقط چک را امضاء و به دارنده ارائه می‌دهد.
- چک تضمینی: در بالا در مورد این چک صحبت کردیم. این به هدف تضمین به تعهد دریافت می‌شود.
- چک بدون تاریخ: در صورتی که ثابت شود، صادرکننده در هنگام صدور اقدام به نوشتن تاریخ نکرده است.
- چک مدت‌دار: به چکی که تاریخ صدورش با تاریخ وصولش مشابه نباشد، چک وعده‌دار یا مدت‌دار نامیده می‌شود.
- چک‌هایی با ماهیت نامشروع و ربا
۲- چک‌هایی در مهلت شش ماهه اقدام به دریافت گواهی عدم پرداخت نکرده‌اند.
نکته: برگشت زدن چک به تنهایی نمی‌تواند برای رسیدن به پول کافی باشد. برای وصول وجه به ارائه دادخواست شکایت به دادگاه نیاز است.
آثار اختصاصی چک حقوقی
اگر چکی شرایط شکایت کیفری داشته باشد، دارنده می‌تواند اقدام به طرح دادخواست حقوقی کند. آثار اختصاصی چک حقوقی بعد از طرح دادخواست به شرح زیر است:
- امکان توقیف اموال: دارنده می‌تواند همزمان با طرح دادخواست مطالبه وجه چک به دادگاه حقوقی مراجعه کند. او درخواست خود را با عنوان «تامین خواسته» جهت توقیف اموال صادرکننده ارائه می‌دهد.
- طرح دعوی علیه همه امضاکنندگان چک: دارند در چک حقوقی می‌تواند علیه کلیه امضاکنندگان چک (صادرکننده کنندگان، ضامنین و منتقل کنندگان چک) طرح دعوی کند. هر یک از امضاکنندگان وظیفه پرداخت تمام وجه چک را دارند.
- صدور حکم جلب: اگر بعد از صدور حکم محکومیت پرداخت اتفاق نیفتد، امکان جلب صادرکننده به پرداخت وجه چک وجود دارد.
مراحل وصول حقوقی چک
مراحل وصول حقوقی چک به مانند هر نوع از دعاوی حقوقی خواهد بود. برای پیگیری چک حقوق باید مرحل زیر را انجام دهید:
- پر کردن برگه دادخواست و ارائه به دادگاه (اطلاعات شاکی به عنوان خواهان دعوی، اطلاعات خوانده دعوی موضوع دعوی و دلایل دعوی)
- رسیدگی دادگاه به دادخواست و صدور رای (اگر خوانده دعوی اقدام به تجدیدنظر خواهی کند ولی دلایل محکمی نداشته باشد، رای به نفع خواهان دعوی صادر می‌شود)
- صدور اجرائیه بعد از بردن حکم به دفتر اجرائیه دادگاه
- فرصت ۱۰ روزه برای جهت صاف کردن بدهی توسط محکوم (اگر در این مهلت این کار را نکند، طلبکار می‌تواند دادخواست توقیف اموال را بدهد)
نکته: تمام مراحل وصول حقوقی چک از طریق ابلاغیه برای طرفین اختلاف ارسال می‌شود. همچنین اگر محکوم مالی برای توقیف نداشته باشد، حکم جلب او صادر می‌شود)
کلام آخر
چک حقوقی مبنای کیفری ندارد اما این بدان معنا نیست که از اعتبار ساقط است. این امکان برای شاکی وجود دارد که با ارائه دادخواست از حقوق خود دفاع کند. چک حقوقی خود به تنهایی به انواع مختلف تقسیم می‌شود که شامل چک سفید امضاء، چک تضمینی، چک بدون تاریخ، چک مدت‌دار و چک‌هایی با ماهیت نامشروع و ربا هستند. به طور کلی، اگر چک حقوقی باشد، باز هم وصول آن از نظر قانون برای شما مهیاست، پیشنهاد میکنیم با مطالعه نحوه نوشتن چک از تمامی نکات و قوانین لازم در این حوزه اطلاعات لارم را کسب کنید و همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد قوانین چک از مشاوره حقوقی تلفنی بهره مند شوید.
نظر دهید